5. sınıf Türkçe ders kitabı Dumlupınar Savaşı metni cevapları ve soruları, Anıttepe Yayınları sayfa 46-48-49-50-51
(2. Tema Milli Mücadele ve Atatürk Teması)

Dumlupınar Savaşı Metni Cevapları

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 46 Cevapları Anıttepe Yayıncılık

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Araştırmanız sonucunda belirlediğiniz Atatürk’e ait veciz sözleri arkadaşlarınızla paylaşınız.

Atatürk’ün Vatan Sevgisi ile İlgili Sözleri

• Söz konusu olan vatansa, gerisi teferruattır.

• Yurt sevgisi ona hizmetle ölçülür.

• Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça terk olunamaz.

• Bizim milletimiz, vatanı için, hürriyeti ve egemenliği için fedakar bir halktır.

• Türk vatanı bir bütündür, parçalanamaz.

• Gerektiğinde vatan için bir tek fert gibi yekpare azim ve karar ile çalışmasını bilen bir millet elbette büyük bir geleceğe layık ve aday olan bir millettir.

• Türk milleti milli birlik ve beraberlikle güçlükleri yenmesini bilmiştir.

• Her türlü muvaffakiyet sırrının, her nevi kuvvetin, kudretin hakikî kaynağının, milletin kendisi olduğuna kanaatimiz tamdır.

• Yurt toprağı, sana her şey feda olsun. Kutlu olan sensin.

• Beni seven arkadaşlarıma tavsiyem şudur: şahsınız için değil, fakat mensup olduğunuz millet için elbirliği ile çalışalım; çalışmaların en yükseği budur.

• Millet sevgisi kadar büyük mükafat yoktur.

Atatürk’ün Liderlik Özelliklerini Yansıtan Sözleri

• Âcizler için imkansız, korkaklar için müthiş gözüken şeyler kahramanlar için idealdir.

• Bir millet, bir memleket için kurtuluş, esenlik ve muvaffakiyet istiyorsak bunu yalnız bir şahıstan hiçbir vakit istememeliyiz. Umumi kurtuluşu, gene umumi gayret temin eder ve bir millet, bir toplum yalnız bir ferdin gayretiyle bir adım bile atamaz.

• Amaç sadece kazanmaksa savaşta; hiçbir taraf yoktur ki kaybettim desin… Kaybetmek de bir erdemdir sadece bunu onurlu olarak kabul edebilmelisin.

• Ben icap ettiği zaman en büyük hediyem olmak üzere Türk milletine canımı vereceğim.

• Ne kadar zengin ve refah içinde olursa olsun, bağımsızlıktan yoksun bir millet, medeni insanlık karşısında uşak olmak mevkiinden yüksek bir davranışa hak kazanamaz.

• Memleket kesinlikle modern, medeni ve refah içinde olacaktır. Bizim için bu hayat davasıdır.

• Milletler üzüntü ve keder bilmemelidir. Önderlerin (Liderlerin) vazifesi, hayatı neşe ve şevkle karşılamak hususunda milletlerine yol göstermektir.

2. Atatürk’e “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” sözünü söyleten gelişmeler nelerdir? Arkadaşlarınızla tartışarak belirleyiniz.

Cevap: Türk ordusu Sakarya Savaşı’nı kazanmıştı. Yunan askeri geri çekiliyordu. Fakat geçtiği yerleri yerle bir ediyordu. Bunun üzerine Başkomutan Mustafa Kemal Büyük Taarruz hazırlıklarına başladı. 26 Ağustos sabahı Büyük Taarruz başladı. 27 Ağustostan itibaren Türk ordusu üstünlüğü ele geçirdi. 30 Ağustos’ta Yunan ordusu Dumlupınar’da sıkıştırıldı. Burada Başkomutanlık Meydan Savaşı yapıldı. Bozguna uğrayan Yunan kuvvetleri İzmir, Yalova ve Bandırma yönüne doğru kaçmaya başladı. Kaçan ordunun yeni bir saldırı yapmasını engellemek için Mustafa Kemal “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini verdi. Bu emirle İzmir’e kadar Yunan ordusunu kovalayan Türk ordusu 9 Eylül tarihinde İzmir’e girdi.

Not: Akdeniz’den kasıt Ege Denizi’dir. O zamanlar Ege Denizi’ne de Akdeniz deniliyordu.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 48 Cevapları Anıttepe Yayıncılık

1. ETKİNLİK

“Dumlupınar Savaşı” metninin ders kitabınızdaki görsellerini inceleyiniz. Metnin görsellerinden hareketle içeriğini tahmin ediniz. Tahminlerinizi aşağıya yazınız.

Cevap:

Metinde Dumlupınar Savaşı anlatılıyor olabilir.

2. ETKİNLİK

a) Okuduğunuz metinde geçen bazı kelimeler, harfleri eksik olarak verilmiştir. Sözlük anlamından hareketle eksik harfleri örnekteki gibi tamamlayarak kelimeleri belirleyiniz.

Cevap:

1. ordu
2. yurt
3. taarruz
4. buyruk
5. siper
6. tutsak
7. işgal
8. rıhtım
9. şenlik

1. Bir devletin silahlı kuvvetlerinin tümü.

2. Bir halkın üzerinde yaşadığı, kültürünü oluşturduğu toprak parçası, vatan.

3. Yıpratmak amacıyla doğrudan doğruya silahlı veya silahsız bir eylemde bulunma, hücum.

4. Belirli bir davranışta bulunmaya zorlayıcı söz, buyuru, emir.

5. Askerlerin savaşta vurulmamaları ve rahat ateş edebilmeleri için kazılmış, üstü açık hendek.

6. Savaşta ele geçen düşman, esir.

7. Bir yeri ele geçirme.

8. Bir akarsu veya deniz kıyısında doldurularak yapılmış, gemilerin indirme bindirme veya yükleme boşaltma yapabileceği yer.

9. Şen olma durumu, şetaret

b) Bu kelimelerden üç tanesini seçerek cümle içinde kullanınız.

Cevap:

1- Sakarya Savaşı’nda ordumuz büyük bir zafer kazanmıştır.

2- Dedem askerdeyken teröristlerin eline düşerek tutsak olmuş.

3- Yarın şehrimizin kurtuluş şenlikleri başlayacak.

3. ETKİNLİK

a) Aşağıdaki cümlelerde koyu yazılan deyimlerin anlamlarını, cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi boş bırakılan yerlere yazınız.

Eli silah tutan herkes orduya alındı.

Cevap: silah kullanabilmek

Yunan siperlerini yıldırım gibi aşıyordu.

Cevap: büyük bir hızla

Düşman neye uğradığına şaşırmıştı.

Cevap: ansızın üzücü, sıkıcı, neşeli, güzel veya hoş bir durumla karşılaşmak

Fakat bu yangınlar kimsenin umurunda bile değildi.

Cevap: aldırmamak

Halk sokaklara dökülmüş, şenlik içinde kurtarıcısını selamlıyor, Mehmetçikleri çiçek yağmuruna tutuyordu.

Cevap: gösteri, protesto gibi amaçlarla insanlar sokaklara, meydanlara inmek

Gün ağarırken verdiği buyrukla görülmemiş bir taarruz başladı.

Cevap: tan yeri aydınlanmak

b) Deyimlere yönelik tahminlerinizi deyimler sözlüğünden kontrol ederek bu deyimleri cümle içinde kullanınız.

Cevap:

• Tarlalara inen domuzları kaçırmak için köydeki eli silah tutan herkes toplandı.

• Freni boşalan kamyon yıldırım gibi ağaca çarptı.

• Sınavdan zayıf aldığını öğrenince neye uğradığını şaşırdı.

• Acıkan kedinin miyavlamaları umurunda bile olmadı.

• Mahalleli sokaklara dökülüp kanalizasyon kokusu protesto etti.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 49 Cevapları Anıttepe Yayıncılık

4. ETKİNLİK

Aşağıdaki kelimeleri zıt anlamları ile birlikte örnekteki gibi cümlede kullanınız.

küçük – büyük
Bayram kutlamalarına büyük küçük herkes katıldı.

Cevap:

düşman: Eski dost düşman olmaz.

savaş: Savaşta ve barışta her daim ülkemizi korumak vatani görevimizdir.

erken: Akşam erken yatmazsan sabah okula geç kalırsın.

sonra: Önce ceketini çıkardı sonra yerine oturdu.

gelmek: Şimdi git, yarın gel.

ileri: Çiviyi ileri geri hareket ettirerek çıkarmaya çalışıyor.

girmek: Söylediklerim bir kulağından giriyor öbür kulağından çıkıyor.

5. ETKİNLİK

Aşağıdaki soruları “Dumlupınar Savaşı” metnine göre cevaplayınız.

1) Sakarya Savaşı’ndan sonra neden büyük bir savaş hazırlığı yapılmıştır?

Cevap:  Düşmanı yurttan tamamen atmak için yapılmıştır.

2) Gazi Mustafa Kemal, harekât planını nerede ve kimlerle hazırlamıştır? Planı hazırlamadaki kararlı tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Cevap:  Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü gibi ileri gelen komutanlarla harekat planını hazırlamıştır. Plan hazırlamadaki kararlı tutumunu, Atatürk’ün büyük bir lider olması olarak değerlendiriyorum.

3) Anadolu toprakları düşman işgalinden ne zaman kurtulmuştur?

Cevap:  30 Ağustos 1922 tarihinde kurtulmuştur.

4) Gazi Mustafa Kemal, askerlerine hangi emri vermiştir?

Cevap:  “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini vermiştir.

5) Metinden hareketle dönemsel ve toplumsal yapıyla ilgili hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? Metinden örnekler vererek açıklayınız.

Cevap:  O dönem ordu için asker ihtiyacı vardı. Bu nedenle eli silah tutan herkes orduya alındı. Milli Mücadele gizlilik içinde yürütülüyordu. Bu nedenle Mustafa Kemal, 23 Ağustos 1922 günü gizlice Konya’ya gitti. Halk düşmana karşı büyük bir mücadele içerisindeydi. Tek düşünceleri düşmanın vatanlarını terk etmeseydi. Bu neden İzmir’den kaçan düşmanın şehri yakması halkın umurunda değildi.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 50 Cevapları Anıttepe Yayıncılık

6. ETKİNLİK

Metni özetleyiniz. Özetinizde metni okuma sürecinde işaretlediğiniz yerlerden yararlanabilirsiniz.

Cevap:  

Sakarya Savaşı’ndan sonra Atatürk düşmanı tamamen yurttan atmak için 23 Ağustos 1922 günü gizlice Konya’ya giderek arkadaşları ile birlikte taarruz planı hazırladılar. 26 Ağustos sabahı taarruz başladı. Türk ordusu Yunan siperlerini hızlıca geçip düşmanı büyük bir bozguna uğrattılar. İzmir’e doğru kaçan Yunan ordusu 30 Ağustos 1922 günü Dumlupınar’da son bir meydan savaşı ile savaşı kaybetti. Atatürk’ün “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” buyruğu ile Türk ordusu Yunanlıları İzmir’e dek kovaladı. 9 Eylül tarihinde Türk ordusu İzmir’e girdi. Yunan ordusu kendi ülkelerine kaçarken şehri yaktılar fakat halk buna aldırmadı. Büyük bir coşku ile zaferi kutladılar.

7. ETKİNLİK

Okuduğunuz metinle ilgili üç soru hazırlayınız. Hazırladığınız soruları arkadaşlarınıza sorunuz.

Cevap:  

1- Mustafa Kemal ne zaman Konya’ya gitti?

2- İngilizler Yunan siperleri için ne demişler?

3- Yunan ordusu niçin İzmir’e doğru kaçmıştır?

8. ETKİNLİK

“Millî Mücadele yıllarında yaşamış olsaydınız vatanımızın düşman işgalinden kurtulması için neler yapardınız?” konulu hazırlıklı konuşmanızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

Konuşmanızı yaparken dönemin şartlarını, insanların duygularını, yaşadıklarını ve değer yargılarını göz önünde bulundurunuz.

Aşağıdaki butona tıklayarak konuşma örneğine ulaşabilirsiniz.

Millî Mücadele Yıllarında Yaşamış Olsaydım – Konuşma

Sevgili arkadaşlar.

Bugün sınırları içinde yaşadığımız Türkiye Cumhuriyeti’nin nasıl kurulduğunu hepimiz biliyoruz. Atalarımız, Milli Mücadele yıllarında, Atatürk’ün önderliğinde birlemiş, ülkemizi işgal etmek isteyen düşmanla canla başla savaşmış ve destansı bir zafer kazanmışlardır.

Milli mücadele yıllarında çekilen sıkıntıları, yapılan fedakarlıkları, kahramanlıkları her yerde okuyor, dinliyoruz. O günün zorlu şartlarında, yokluk içinde, sadece azim, cesaret ve kalplerdeki yurt sevgisi ile mücadele ederek tarih yazdık. Gencinden yaşlısına, kadınından çocuğuna herkes bu kutlu mücadeleye katılmış, herkes elinden geleni yapmıştır. Peki biz o dönem yaşasaydık vatanımızın düşman işgalinden kurtulması için neler yapardık?

Kendi adıma konuşacak olursam ben de elbette üzerime düşen görevi tereddüt etmeden yapardım. O zamanlarda da öğrenci olduğumu düşünürsek, ilk iş olarak düşmanların niçin bize saldırdığını ve niçin onlarla mücadele etmemiz gerektiği konusunda halkı bilinçlendirmek için yazılar yazardım. Kapı kapı dolaşıp insanları Milli Mücadeleye katılması için ikna etmeye çalışırdım. Askerlerimiz için giyecek, sağlık malzemesi toplardım. Düşman hareketlerini takip edip istihbarat toplar, topladığım bilgileri komutanlarımıza iletirdim.

Bir çocuk olarak elbette yapacağım şeyler sınırlı olacaktı. Gerekirse silah da tutar, cephede de savaşırdım. Kısaca yurdumu düşman işgalinden kurtarmak için kendimi hiç düşünmeden elimden geleni yapardım. Şimdi ise bana düşen görev, atalarımız tarafından bizim için düşmandan arındırılmış bu topraklar için çok çalışmak, ülkemin gelişmesi için elimden gelen gayreti göstermektir. Bu hepimizin görevidir.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.

9. ETKİNLİK

a) Metinden alınan aşağıdaki cümlede altı çizili kelimeler niçin büyük harfle başlamıştır?

Mustafa Kemal, 23 Ağustos 1922 günü, gizlice Konya’ya gitti.

Cevap:  Altı çizili kelimeler özel isimdir. Özel isimler cümle içerisinde büyük harfle yazılır.

b) Aşağıdaki paragrafta büyük harflerin yazımı ile ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Yanlış yazılan kelimeleri işaretleyiniz.

Cevap:

Not: Yanlışlık yapılan kelimeler kırmızı renkle gösterilmiştir.

İstanbul’da 23 mayıs 1919 günü ve izmirin işgal edildiği 15 mayıs’tan beri geçen dokuz gün içinde istanbul’da gerçekleştirilen dördüncü açık hava toplantısı olan Sultan ahmet mitingine Kadınlı erkekli iki yüz bin Kişinin katıldığı belirtilmektedir. Doktor sabit bey’in yanında Halide Edip de konuşmacıdır.

Zeki SARIHAN
(Kurtuluş Savaşı Kadınları)

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 51 Cevapları Anıttepe Yayıncılık

10. ETKİNLİK

Dumlupınar Şehitliği’ni ziyarete gittiğinizi düşününüz. Şehitlerimize duygu ve düşüncelerinizi ifade eden bir mektup yazınız.

Cevap:

(örnek)

Ey Şanlı Şehitlerim.

Kahramanlıklarınızı okuyorum. Derslerimizde zaferlerinizi dinliyoruz. Yaşımın küçük olmasına rağmen sizin vatan için verdiğiniz mücadele beni çok derinden etkiliyor. Sizin gibi kahramanların torunları olduğumuz için gurur duyuyorum.

Yazdığınız destanları okuyoruz. Kiminizin küçük yaşta, yokluk içinde, doğru düzgün cephaneniz olmadan kendinizi ateşin ortasına atıp vatanımızı kurtarmışsınız. Kiminizin ise arkasında gözü yaşlı anneler, çocuklar bırakmış. Kiminiz sırtınızda yüklerle kilometrelerce yol gidip cepheye mermi, erzak taşımış, bütün malınızı mülkünüzü feda etmişsiniz.

Size çok ama çok teşekkür ederim. Sizin sayenizde bayrağımız altında, düşman esareti olmadan özgürce yaşayabiliyoruz. Sizin sayenizde korkmadan ekmeğimizi yiyebiliyoruz. Sizin sayenizde başımız her daim dik. Sizin sayenizde düşman bir daha bize saldırmaya cesaret edemiyor.

Ömrümün sonuna kadar adınızı her yere taşıyacağım ve her zaman gururlanacağım.

BİR SONRAKİ DERSE HAZIRLIK

1. Çanakkale Savaşı ile ilgili şiirler araştırınız. Beğendiğiniz bir şiiri ezberleyiniz.

Aşağıdaki butona tıklayarak şiirlere ulaşabilirsiniz.

Çanakkale Savaşı ile İlgili Şiirler

ÇANAKKALE ŞEHİTLERİ

Bomba şimşekleri beyninden inip her siperin
Sönüyor göğsünün üstünde o arslan neferin.
Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer,
O ne müthiş tipidir, savrulur enkazı beşer.

Boşanır sırtlara, vadilere, sağanak sağanak.
Kafa göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el ayak
Vurulup, tertemiz alnından, uzanmış yatıyor,
Bir hilal uğruna ya Rab ne güneşler batıyor.

Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker
Gökten ecdat inerek öpse o pak alnı değer.
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın.

M.Akif ERSOY

ÇANAKKALE’DE OTUZ BİN ŞEHİT

Çanakkale otuz bin şehit,
Hepsi birbirinden yiğit,
Bundan sonrasını tarihler yazar,
Çanakkale’de analar ağlar.

Derdim,derdim,garip halim,
Kanı içmiş dağlar sanki düşmanım,
Ne analar,ne bacılar,
Çanakkale’de zaferler yatar.

Düşman pusu atmış,Çanakkale yollarına,
Yol vermiyor dağlar,nice yiğit aslanlara,
Yol vermesen küserim yara,
Deli gönlüm gitmek ister şanıyla.

Mermiler yağıyordu yağmur gibi,yiğitlerimizin üstüne,
Ay yıldızlı bir bayrak dalgalanıyordu gök yüzünde,
Mekanınız cennet olsun ebediyetde,
Çanakkale’de şehitler yatar diz dize.

Haydar Turan

2. Nusrat Mayın Gemisi hakkında bilgi toplayınız.

Aşağıdaki butona tıklayarak araştırma yazısına ulaşabilirsiniz.

Nusrat Mayın Gemisi Hakkında Bilgi

1911 yılında Almanya’nın Kiel şehrinde üretilen bu gemi 1913 yılında Osmanlı Donanması’na katılmıştır. 3 Eylül 1914’te Çanakkale’ye gelmiştir.

Nusrat Mayın gemisi mayın dökme gemisi olarak inşa edilmiştir. Dar alanlarda kolayca manevra yapabiliyor ve az su çektiğinden mayın alanları üzerinde güvenle dolaşabiliyordu.

Nusret Mayın gemisi 18 Mart Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında büyük rol oynamıştır. 7 Mart tarihinde gemi düşman kontrolünde olan Erenköy Mevkii’ne girdi. Düşmana fark ettirmeden 26 mayını suya bırakarak yine gizlice geri döndü. Mayınların yerleştirilmesinden on gün sonra müttefik donanması saldırıya geçtiği sırada düşman gemileri bu mayınlara çarptı ve üç büyük savaş gemisi (Irrestable, Ocean, Bouvet) yok oldu. Üç gemi de (Inflexible, Golva, Suffen) ağır hasar aldı. Bu göreviyle Nusrat Mayın gemisi dünyanın en ünlü mayın gemisi unvanını kazandı.

Nusrat mayın gemisi, 1962’de özel bir şirket tarafından kuru yük gemisine dönüştürüldü. Adı “Kaptan Nusret” olarak değiştirilen gemi, 1990’da Mersin açıklarında battı. 1999’da dalgıçlar tarafından çıkarılan geminin hurdası, şu anda Mersin’de bir parkta sergileniyor.

Nusret Mayın Gemisi’nin künye bilgileri şöyledir :

Tipi: Mayın Gemisi
İnşa Yeri: Almanya
Tonajı : 360 Ton
Hizmete Girişi: 1912
Boyu: 40 m
Eni: 7,4 m
Çektiği su: 2 m
Silahları: 1 adet 7,5/40 Top, 2 Adet 4,7 Top, 2 mk. 5b.
Sürat: 15 mil
Hizmet Dışı Kalma Tarihi: 16.06.1957

3. “http://www.kultur.gov.tr/genel/Sanalmuzeler/canakkale_abide_turkish/index.html” adresinden yararlanarak Çanakkale’ye sanal bir gezi düzenleyiniz. İzlenimlerinizi not alınız.

“5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Sayfa 46-48-49-50-51 Cevapları Anıttepe Yayıncılık” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve  aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz 🙂