5.4. TAM GÖLGE
Yaz aylarında havanın çok sıcak olduğu bir günde, güneş altında çalışan bir çiftçi, serinlemek amacıyla ağaçların altında dinlenir. Güneş ışınlarının ağacın yapraklarından dolayı ulaşamadığı aydınlık olmayan bölgeye gölge denir. Gölgenin büyüklüğü, sadece ağacın büyüklüğü ile ilgili değildir. Bu bölümde gölgenin nasıl oluştuğunu, gölgenin büyüklüğünü etkileyen faktörleri öğreneceğiz.
1. TAM GÖLGE OLUŞUMU
Evlerimizde ve arabalarımızda kullandığımız güneşlikler, güneş ışınlarının evimize ve arabamıza girişini engellemektedir. Yazın deniz kenarında, bunaltıcı havanın etkisinden korunmak amacıyla şemsiyelerin altında, güneş ışınlarının doğrudan ulaşmadığı bölgelere sığınırız.
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
Işığın Yayılması
Bir ışık kaynağının önüne saydam olmayan bir cisim yerleştirirseniz cismin arkasında ışığın ulaşamadığı bölgeler oluşur. Işık kaynağından hiç ışık almayan bu bölgeye tam gölge denir. Tam gölgenin oluşabilmesi için ışık kaynağı ve saydam olmayan bir cisim gereklidir. Şimdi, tam gölge oluşumunu yapacağımız etkinlik ile gözlemleyelim. Gölge oluşumunu, ışın çizimleri ile gösterelim.
TAM GÖLGE NASIL OLUŞUR?
Hangi Malzemeler Gerekli?
İp
Mum
Kibrit
Kalem
Pinpon topu
Bağlantı parçası
Saplı ekran ve üçayak
Üçayak ve destek çubukları
Etkinlik Nasıl Yapılacak?
• Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım. Perdeleri kapatarak sınıf ortamını loş hâle getirelim.
• Yukarıda verilen görseldeki düzeneği kurarak mumu yakalım.
• Ekranda, pinpon topunun gölgesini gözlemleyelim.
• Işığın saydam ortamlarda ilerlediğini, saydam olmayan ortamlarda ilerlemediğini bildiğimize göre, aşağıda verilen görsel üzerinde ışık kaynağından çıkan ışınları çizerek gösterelim.
• Aynı etkinliği, pinpon topu yerine kalem yerleştirerek tekrarlayalım.
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
Sonuçları Değerlendirelim
1. Işık kaynağından çıkan ışınlar hangi yöne doğru ilerler?
- Cevap: Mumdan çıkan ışınlar her yöne yayılır.
2. Mumun önünde pinpon topu varken ekranda ışığın gelmediği bölge var mıdır? Bu bölgenin şekli nasıldır?
- Cevap: Ekranda ışığın gelmediği bölge vardır. Bu bölgeye gölge denir. Gölge ışık ile ekran arasına giren cismin şeklinde oluşur. Yani gölge daire biçiminde oluşmuştur.
3. Mumun önünde kalem varken ekranda ışığın gelmediği bölge var mıdır? Bu bölgenin şekli nasıldır?
- Cevap: Ekranda ışığın gelmediği bölge vardır. Işığın gelmediği bölgede kalem biçiminde bir gölge oluşur.
2. TAM GÖLGENİN DURUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Öğle vakti gölgenize baktığınızda gölgeniz çok küçük iken ikindi vaktine doğru gölgenizin uzadığını fark ettiniz mi? Görselde gördüğünüz alet, bir Güneş saatidir. Eski çağlarda insanlar, bu araçla çubuğun gölgesinin boyundan ve yöneldiği doğrultudan yararlanarak zaman ölçümü yapmaktaydı. Peki, gölgenin büyüklüğünü etkileyen unsurlar nelerdir? Şimdi, bu konudaki tahminlerimizi deneyerek test edelim.
GÖLGE BÜYÜKLÜĞÜNE ETKI EDEN FAKTÖRLER
• İp
• Mum
• Kibrit
• Saplı ekran ve üçayak Pinpon topu
• Üçayak ve destek çubukları Cetvel
• Bağlantı parçası
Etkinlik Nasıl Yapılacak?
• Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım. Perdeleri kapatarak sınıf ortamını loş hâle getirelim.
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
“5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayınları Sayfa 117-118-119-120 Cevapları” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz 🙂
