9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Sayfa 29 Cevabı
4. Yukarıda verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki cümlelerin hangi kavramlar (ağız, şive, lehçe, ağız, jargon) çerçevesinde değerlendirilebileceğini belirleyiniz. Sizce bu söyleyiş ve yazılış farklılıklarının sebepleri neler olabilir? Açıklayınız.
a) Yeni iliniz mübarek olsun (Yeni yılınız kutlu olsun.)
Cevap: Bir dilin yakın zamanda ayrılan koluna şive denir. Bu cümlede Türkçe’nin bir şivesinin özelliği görülür. Bazı kelimeler hala anlaşılabilmektedir.
b) Sene sul yaçepe salamlatap (Yeni yılınız kutlu olsun.)
Cevap: Bir dilin eski zamanlarda ayrılan kollarına lehçe denir. Bu cümledeki bir çok kelimeyi bugün anlayamıyorsak bunun sebebi lehçe olmasıdır.
c) Arkideşim vere konuşup duru (Arkadaşım sürekli konuşuyor.), ç) Ben bu eski telefonu elli liraya okuturum.
Cevap: Bir dilin farklı coğrafi bölgelere göre kelimelerin yöresel ağızlarla söylenmesine ağız denir. Bu cümlede de bütün kelimeleri anlarız ancak sadece farklı ağızda söylendikleri için bize ilginç gelebilir.
ç) Gözlükçü, diğer meslektaşına “Bu gözlük camını biraz kırpmak lazım.” dedi.
Türklerin Kullandığı Alfabeler Türkçe, tarihî gelişimi içinde pek çok farklı alfabeyle yazılmış ve okunmuştur. Bu alfabeler sırasıyla şunlardır: Göktürk, Uygur, Arap ve Latin alfabesi. Bunların yanı sıra Orta Asya’daki bazı Türk devlet ve toplulukları Kiril alfabesini kullanmaktadır.
5. Yukarıdaki bilgilerden hareketle Türklerin hangi nedenlerle farklı alfabeler kullanmış olabileceklerini tartışınız.
Cevap: Toplumlar yaşadıkları coğrafyaya ya da yaşadıkları yerlerin farklı siyasi ve sosyal olaylarından ötürü kültürel olarak büyük değişiklikler içine girebilmektedirler. Bu değişikliklerden biri de dil alanında görülür. Bazen kendi ticaretleri gereği yeni bir alfabe geliştirirken bazen de din değişikliğinden dolayı örneğin İslamiyet yeni bir alfabe kullanma yoluna giderler.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Meb Yayınları Sayfa 29 Cevabı
