9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Sayfa 135 Cevabı
1. Aşağıda verilen altı çizili kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak karşılarına yazınız.
a) “Bir yaz günü geçtik Tuna’dan kafilelerle”
kafile: bir arada yolculuk eden insanlardan oluşan topluluk.
b) “Bir gün yine dolu dizgin atlarımızla”
dolu dizgin : Son hızla, çok hızlı bir biçimde
c) “Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!”
tolga : savaşta, askerlerin başlarını korumak için giydikleri demir başlık.
Beylerbeyi : Osmanlı İmparatorluğu döneminde, sancakbeylerinin başı olan, eyaleti yöneten kimse.
2. “Akıncı” adlı şiirin konu ve temasını belirleyiniz. Şiirde temayı destekleyen kelime ve kelime gruplarını gösteriniz.
Cevap: Akıncı şiirinde kahraman Türk Ordusunun geçmişini oluşturan Osmanlı ordusunun kahraman askerlerinin yeniçerilerinin akıncılarının kahramanlıkları anlatılmaktadır. Tema olarak akıncıların serüvenleri anlatılmaktadır. Akıncılar, atlılar, silahlar gibi savaş ile ilgili kelimeler temayı desteklemektedir.
3. “Akıncı” adlı metnin tür özelliklerini metin üzerinde gösteriniz.
Cevap: Epik şiirin örneğidir. Aynı zamanda kahramanlıkları anlattığı için geçmişte yazılan koçaklamalara da benzemektedir. Bunun yanında Divan edebiyatı geleneğinin izleri de görülmektedir. Beyitlerle yazılması aruz ölçüsünün kullanılması bunu göstermektedir.
4. Şiirde ahengi sağlayan unsurları (ölçü, kafiye, redif, asonans, aliterasyon ve tekrarları) belirleyiniz ve bunların şiirin içeriği ile ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Bu şiirde yer alan kafiyeleri şöyle sıralayabiliriz.
- Şendik / yendik : en’ler tam kafiye dik’ler rediftir.
- İlerle / kafilelerle : lerle’ler zengin kafiyedir.
- Koldan / yoldan : dan’lar redif ol’lar tam kafiye.
- atlarımızla / hızla : ızla’lar zengin kafiye.
- Görürüz de / gözümüzde :de’ler redif üz’ler tam kafiye.
5. “Akıncı” adlı şiirin şekil özelliklerinin (nazım birimi, ölçü, kafiye seçimi, kelimelerin düzenlenişi, dizelerin uzunluğu-kısalığı vb.) içerikle ilişkisi var mıdır? Tartışınız.
Cevap: Kesinlikle vardır. Çünkü şair akıncı şiirinde vermek istediği hareketliliği şiirde kullanmış olduğu tekniklerle şiir dili aracılığıyla okura hissettirmek istemiştir. Bu da şiirin hem şekil hem de içerik bakımından uyumlu olmasını sağlamıştır.
6. “Akıncı” ile “Serenad” adlı şiirleri ölçü bakımından karşılaştırınız. Farklılıkları şiirler üzerinde gösteriniz.
Cevap: İkisinde farklı ölçüler kullanılmıştır. Akıncı şiirinde aruz ölçüsü kullanılırken Serenad şiirinde ise hece ölçüsü kullanılmıştır. Biri beyitler halinde diğeri ise dörtlükler halinde yazılmıştır.
7. Aşağıda verilen dizelerdeki edebî sanatları ve bunların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap:
a) “Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik” : Benzetme sanatı vardır. Akıncılar Çocuklara benzetilmiştir.
b) “Yerden yedi kat arşa kanatlandık o hızla” : Mübalağa sanatı vardır. Yani abartma.
c) “Hâlâ o kızıl hâtıra gitmez gözümüzde! : Geçmiş kızıl hatıralara benzetilmiştir.
Eleştirel Okuma
1. Yahya Kemal’in hayatı ve sanat anlayışı ile “Akıncılar” adlı şiiri arasında nasıl bir ilişki vardır? Kısa bir araştırma yaparak elde ettiğiniz bilgiler ışığında şiiri yeniden değerlendiriniz.
Cevap: Yahya Kemal Beyatlı soyadından da anlaşılacağı gibi aslında akıncı soyundan gelmektedir. Onun bu yapısı tarih ile bağlantısının kuvvetli olmasını sağlamıştır. Tarih bilinci yüksek olan şair bu şiirinde de Osmanlı zamanındaki akıncıların hatıralarını ve kahramanlıklarını okura ulaştırmak için yazdığı bu şiiri oluşturmuştur.
2. Yahya Kemal’in “Akıncılar” şiirindeki değerler, Türk toplumunun hangi değerleriyle ilişkilidir? Tartışınız.
Cevap:
- Özellikle tarih bilinci
- Devlet için savaşma bilinci
- Cihat etme yani İslam bayrağını en ileriye götürme şevki ile ilgilidir.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Meb Yayınları Sayfa 135 Cevabı
