9. Sınıf Meb Yayınları Tarih 5. Ünite Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve Anadolu’ya Yerleşmesi Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

9. Sınıf  Meb Yayınları Tarih Ders Kitabı Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve Anadolu’ya Yerleşmesi Cevapları

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Meb Yayınları 5. Ünite Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve Anadolu’ya Yerleşmesi Sayfa 203, 204, 205 Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları 2017 – 2018

9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Tarih Ders Kitabı Sayfa 203 Cevabı

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki terimleri birer cümleyle açıklayınız. 

• Cevap:

Mülk: Vakıf olmayıp doğrudan doğruya birinin malı olan yer ya da yapı.
Emir-i dad: Örfi hukuk konuları ile ilgili davalara bakan mahkemelerin başıdır.
Çetr: Hükümdar sefere veya alayla bir yere giderken başı üzerinde tutulurdu
Atabey: Eski Türk devletlerinin kimilerinde, özellikle de Selçuklularda, şehzadelerin eğitimiyle ya da bir eyaletin bağımsız olarak yönetimiyle görevlendirilmiş vezirlere verilen san.
Tasavvuf: Tanrı’nın varlığını, birliğini, niteliğini ve evrenin oluşumunu varlık birliğiyle, yaratılanla yaratanın bir oluşu, aynı kaynaktan gelişi anlayışıyla açıklayan dinsel ve felsefi akım, İslam gizemciliği
Oğuzlar: Türk kavimlerinin en ünlüsü ve önemlisi Oğuzlar’dır. Selçukoğullarının tarih sahnesine çıkmasıyla Oğuzlar, tamamen birinci dereceye yükselmiş, adeta Türklüğe hakim olmuşlardır. Buğun Türkiye, Balkanlar, Irak, İran, Kafkasya ve Türkmenistan’da yaşayan Türk’lerin hemen tamamı Oğuz’dur.
Kutadgu Bilig: Kutadgu Bilig, 1070 yılında Yusuf Has Hacip tarafından yazılan bir eserdir.
Büyük Divan: Büyük Selçuklu Devleti’nde sultanlara danışmanlık yapan kuruldur
Siyasetnâme: Ülkedeki siyasi ve sosyal hayat, askeriye ve maliye ile ilgili kanunlar, gelenek ve görenekler ele alınmaktadır. Dini bakış açısı ile ele alınan eserlerde Kuran’dan hadislerden ve tarihten örnekler verilmektedir. İbret alınması açısından vazifesini doğru yapmayan yöneticilerin uğradığı zararlar hikayecilik ve fıkralar halinde anlatılmaktadır. Yusuf has Hacip tarafından yazılan Kutadgu Bilig bu türün edebiyatımızdaki ilk örneğidir. Ayrıca Nizamülmülk’ün Siyasetname’si ve İbn-i Haldun’un Mukaddime’si türün en başarılı örnekleri olarak kabul edilmektedir

Melik: hakan, hükümdar, padişah

Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan yerlere yazınız.

1. İslamiyet’i kabul eden ilk Karahanlı hükümdarı kimdir?

• Cevap: Orta Asya coğrafyasında yaşayan Türkler, bu coğrafyayı kendilerine yurt edinmişlerdir. Türkler birçok devletin kurulmasında öncü olmuşlardır. İslamiyet’in kabul edilmesinden sonra 840 yılında Karahanlı Devleti, ilk Türk-İslam devleti olarak kurulmuştur. Orta Asya topraklarında İslam devleti olarak hüküm sürmüştür.Karahanlı Devleti hükümdarlarından Satuk Buğra Han İslamiyet’i kabul eden ilk Karahanlı Hükümdarı olarak tarihe geçmiştir. İslamiyet’in Orta Asya topraklarında yeşermesinde ve yayılmasında önemli bir yere sahiptir. Karahanlı Devleti Türk Tarihi açısından bir ilk olarak İslam devleti olarak varlığını sürdüren bir devlet olmuştur. İslam bir devlet şekli emretmediyse de belli prensipler ortaya koyarak kesin hükümler vaz etmiştir.

2. Nizamiye Medreseleri hangi devlet zamanında kurulmuştur?

• Cevap: Büyük Selçuklu Devleti döneminde eğitim ve öğretim çalışmaları dönemin en geniş imkanlarının oluşmasına neden olmuştur. Büyük Selçuklu Devleti köklü bir devlet olarak eğitim alanında önemli yatırımlar yapmışlardır. Dönemin önemli şahsiyetlerinden biri olan Nizamülmülk eğitim ve öğretimin de gelişmesinde önemli katkılar sunmuştur.Nizamiye Medreseleri, Büyük Selçuklu Devleti döneminde kurulan ve adını dönemin en önemli şahsiyetlerinden biri olan  Nizamülmülk’ten alan okullardır. Eğitim ve öğretimde fırsat ve imkan eşitliğinin oluşmasında etkili olmuştur. Bilim, sanat, spor, siyaset, tıp alanında eğitim ve öğretim hizmetleri verilmiştir. İslam ilimleri kapsamında da mufassal öğretim programları uygulanmıştır. Önemli devlet adamları yetiştirilmiştir.

3. Hindistan’a 17 sefer yaparak İslamiyet’in yayılmasını sağlayan sultan kimdir?

• Cevap: Gazneli Devleti, Alp Tigin tarafından 963 yılında kurulmuştur. Horasan ve Afganistan civarında hüküm süren bir devlet olarak İslam Devleti şeklinde hakimiyet oluşturmuştur. Gazneli Devleti’nin en parlak dönemi Gazneli Mahmut zamanında yaşanmıştır. Gazneli Mahmut, Gazneli Devleti’nin etki alanını genişletmiştir.Gazneli Mahmut Hindistan’a on yedi sefer düzenleyerek o coğrafyanın İslam ile müşerref olmasında etkili olmuştur. Gazneli Mahmut döneminde yaşanan gelişmeler siyasi, sosyal, dini ve kültürel olarak meydana gelmiştir. Askeri güç elde edilerek birçok coğrafya üzerine sefer yapılmıştır. Hindistan üzerine yapılan seferler de bölgede İslam’ın yayılmasını ve yaşanmasını hızlandırmıştır. Hindistan coğrafyası dini açıdan karışık bir coğrafyadır.

4. İslamiyet’i kabul eden Oğuzlara hangi isim verilmiştir?

• Cevap: Oğuz boylarının İslamiyet’i kabul etmesi 11. yüzyıla kadar varmaktadır. 11. yüzyılda İslami gelişmelerin bilim ve teknik alanında da yaşandığı bilinmektedir. Oğuz Türkleri de İslam’ı kabul ederek sosyal ve kültürel hayatlarında kesin değişiklikler yapmışlardır. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi hiç zor olmamıştır. Çünkü Türkler başa bağlı ve adil bir millet olarak tarihe geçmiştir.İslamiyet’i kabul eden Oğuzlara Türkmen adı verilmiştir. Müslüman Türk anlamına gelen bu kelime günümüzde Türk ırkının bir kolu olarak kullanılmaktadır. Türkmen kelimesinin gerçek anlamı Müslüman Türk anlamındadır. Oğuzlar Türk olduktan sonra İslami müesseselere destek olmuşlar ve yeni müesseseler kurmuşlardır. Bilimin, tekniğin ve ilmin gelişmesinde yatırım yapmışlardır.

5. Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans arasında yapılan ilk savaş hangisidir?

• Cevap: Büyük Selçuklu Devleti, Asya topraklarında kurulan en önemli Türk-İslam devletlerinden biri olarak hüküm sürmüştür. 11. yüzyılda Anadolu üzerine bir takım seferleri olmuştur. Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu ve İran coğrafyasında bazı parçalara ayrılmıştır. Büyük Selçuklu Devleti güçlü bir devlet olarak birçok savaş yapmıştır.Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans arasında gerçekleşen en önemli savaşlardan ilki 1048 yılında yaşanmıştır. Pasinler Savaşı olarak tarihe geçen olay, Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans’ın ilk karşılaşması olmuştur. Savaş Erzurum yakınlarında gerçekleşen büyük çaplı bir savaş olarak tarihe geçmiştir. Pasinler Savaşı tarihin dönüm noktalarından biri olmuştur. Dandanakan Savaşı’nın ardından en önemli savaşlardan biridir.

6. Ahmet Yesevi’nin meşhur eserinin adı nedir?

• Cevap: Divan-ı Hikmet

7. Anadolu’nun kapıları hangi savaşla Türklere açılmıştır?

• Cevap: Malazgirt Meydan Muharebesi

9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Tarih Ders Kitabı Sayfa 204 Cevabı

Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız. 

1. Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında meydana gelen Malazgirt Savaşı’nın;
I. Haçlı Seferleri’ne neden olması,
II. Bizans’ın Anadolu’daki üstünlüğünü sona erdirmesi,
III. Türk kültürünü Avrupa’ya yayması durumlarından hangilerine zemin hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

• Cevap: B

2. Kutadgu Bilig’de devlet teşkilatının özellikleri şu şekilde dile getirilmiştir: “Memleket tutmak için çok asker ve ordu lazımdır, askeri beslemek için de çok mal ve servete ihtiyaç vardır. Bu malı elde etmek için halkın zengin olması gerektir, halkın zengin olması için de doğru kanunlar konulmalıdır. Bunlardan biri ihmal edilirse dördü de kalır, dördü birden ihmal edilirse beylik çözülmeye yüz tutar.” Buna göre Kutagu Bilig’de devletin güçlü olması için aşağıdakilerden hangisinin önemi üzerinde durulmamıştır?
A) Ordu
B) Hazine
C) Hukuk
D) Din
E) Ekonomi

• Cevap: C

3. Aşağıdakilerden hangisi Türklerin İslamiyet’ten önce inandıkları Gök Tanrı inancıyla ilgili doğru bir bilgi değildir?
A) Tanrı birdir eşi ve ortağı yoktur.
B) Tanrı, görülmez ve şekillendirilmez.
C) Put ve putlaştırma hâli yoktur.
D) İbadet için büyük mabetler yapılır.
E) Tanrı adına kurbanlar kesilir.

• Cevap: D

4. Türklerin İslam’a hizmetleri yalnız siyasi, askerî ve idari sahalarda olmamış, İslam medeniyetinin gelişmesine de önemli katkılar sağlamıştır. Buna göre;
I. Haçlı Seferleri ile mücadele etmeleri,
II. Eğitim-öğretimi bir programa bağlamaları,
III. Anadolu’yu imar etmeleri durumlarından hangileri örnek olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

• Cevap: E

5. Aşağıdakilerden hangisi Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılma nedenlerinden biri değildir?
A) Katvan Savaşı’nın kaybedilmesi
B) Oğuzların isyan etmesi
C) Atabey ve meliklerin bağımsızlık mücadeleleri
D) Bâtınilerin yıkıcı faaliyetleri
E) Bizans’ın baskısı

• Cevap: B

6. İlk Türk-İslam devletlerinde hükümdarlar ………… denilen kendi ad ve lakaplarının yazılı olduğu, süslemeli özel giysiler giyerdi. Resmî belgelerde tevki ya da tuğra denilen mühür kullanan hükümdarların değerli taşlardan yapılmış taht ve taçları vardı. Saray önünde beş namaz vaktinde, savaşlarda ve törenlerde ………… denilen müzik çalınırdı. Metinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Tıraz Nevbet
B) Çetr Mehter
C) Tıraz Mehter
D) Tuğ Nevbet
E) Tuğra Nevbet

• Cevap: A

9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Tarih Ders Kitabı Sayfa 205 Cevabı

Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

1. UNESCO’nun 38. Genel Kurulu’nda Türkiye’nin teklifiyle “2016 Hoca Ahmed Yesevi Yılı” olarak ilan edilmişti. Bu teklifin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafından desteklenmesinin gerekçeleri neler olabilir?

• Cevap: Hoca Ahmet Yesevi’nin yaşadığı ve etkili olduğu coğrafya buraları olduğu için.

2. UNESCO’nun değer verdiği cinsiyet eşitliğinin size göre ifade ettiği anlamlar nelerdir?

• Cevap: Kadın erkek eşittir. Bütün insanlar aynı haklara sahiptir. Hiç bir kadın ya da erkek diğerlerinden üstün yaratılmamıştır.

3. Sizce mutasavvıf ne demektir?

• Cevap: Tasavvuf inançlarını benimseyip kendini Tanrı’ya ve Tanrısal hikmete vermiş, tasavvufla uğraşan, gizemciliği yaymaya çalışan kimse.

4. Hoca Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmet adlı eseri hangi konuları kapsamaktadır?

• Cevap: Hoca Ahmet Yesevi, 12. yüzyılda Anadolu coğrafyasında yaşayan en önemli zatlardan biri olarak yaptığı İslami çalışmalarla tarihe geçmiştir. Türk asıllı olarak Anadolu’ya yerleşen ve din hizmetlerinin yerine getirilmesinde sabırla mücadele eden bir hocadır.Hoca Ahmet Yesevi, eserler meydana getirmiştir. Divan-ı Hikmet, Ahmet Yesevi’nin en önemli eserlerden biridir. Divan-ı Hikmet adılı eserde, din ve tasavvuf hakkında bilgiler yer almaktadır. Şiir, deneme ve makale şeklinde yer alan çalışmaların kitaplaştırılmasıyla birlikte Divan-ı Hikmet isimli eser ortaya çıkmıştır. Dini ve tasavvufi hizmetlerin yayılmasında ve yaşanmasında önemli bir etkisi bulunmaktadır. Ahmet Yesevi de tarihe geçmiştir.

5. Hoca Ahmet Yesevi’nin evrensel bir değer olmasının Türk-İslam tarihi açısından önemi nedir?

• Cevap: Hoca Ahmet Yesevi, 12. yüzyılda yaşayan ve Anadolu coğrafyasında din hizmetlerinin yerine getirilmesinde sabreden önemli ve tarihi şahsiyetlerden biridir. Türk asıllı olarak Anadolu coğraafyasında yazdığı eserler ve kurduğu ders halkalarıyla önemli dini çalışmalar yapmıştır.Hoca Ahmet Yesevi’nin evrensel bir değer olmasının Türk – İslam tarihi açısından önemi oldukça büyüktür. Çünkü kendisinden sonra tarikatın kurulması ve eğitim ve öğretim hizmetlerinin günümüze kadar devam etmesi mümkün olmuştur. Hoca Ahmet Yesevi İslam din büyüklerinden biri olarak en önemli mutasavvıflarından biridir. Anadolu coğrafyasında onun gibi birçok hoca yaşamıştır.

6. Hoca Ahmet Yesevi’nin, dönemin din ve kültür dili olan Arapça ve Farsça yerine, anadili Türkçeyi kullanmasının nedenleri neler olabilir?

• Cevap: Hoca Ahmet Yesevi, 12. yüzyılda yaşayan ve Anadolu coğrafyasında ikamet eden en önemli İslam alimlerinden biri olarak mutasavvıf bir zattır. Anadolu coğrafyasında İslami hizmetlerin yerleşik hale gelmesinde ve dinin yaşanmasında önemli hizmetler sağlamıştır. Yazdığı eserler ve kurduğu ders halkaları sayesinde irşat çalışmaları yapmıştır.Hoca Ahmet Yesevi Türk asıllı bir alimdir. Eserlerini Arapça ve Farsça yerine Türkçe yazmıştır. Türkleri muhatap kabul ederek ve literatürde Türkçe’nin etkisini arttırmak için çalışmalarını anadilinde meydana getirmiştir. Yaşadığı yüzyıllarda Türkler üzerinde zulümler olduğu için dil ve din olarak insanların hayata bağlanmasını sağlamıştır.

7. Divan-ı Hikmet dervişler vasıtasıyla en uzak Türk topluluklarına kadar ulaştırılmıştır. Sizce dervişlerin nasıl bir yaşam tarzı vardır?

• Cevap: Derviş olan kişiler eğer arzu ettikleri manevi makamlara/Cenab-ı Allah’a ulaşmak¸ Cenâb-ı Hakk’ın rızasına kavuşmak istiyorlarsa bazı sıkıntılara katlanmalıdır. Çileler çekmelidirler. Hatta bunların yastığı sert taş¸ yedikleri de elenmemiş arpa unundan ekmek ve aş olabilir. Aç ve açıkta kalabilirler. Hayatta yalın ayak¸ baş açık bile kalsalar şikayet etmemelidirler. Cenab-ı Allah’tan ne gelirse şükretmelidirler.

8. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’na gönderilmek üzere, önümüzdeki yıllarda hangi değerli insanın, hangi yılda anılmasını belirttiğiniz bir başvuru mektubunu gerekçelerinizle birlikte yazınız.

• Cevap:UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’na,
  Kadıköy/Istanbul

  Ben Süleyman Ramiz. Fatih ilkokulu 8. sınıf öğrencisiyim. Hayatımı Istanbul’da sürdürmekteyim. Geçtiğimiz günlerde UNESCO tarafından 2016 yılının Hoca Ahmet Yesevi yılı olarak belirlendiğini işittim. Tarihimizde bu şerefe layık olan bir çok kişi olduğu kanısındayım. Bu sebeple gelecek 2020 yılının Mimar Sinan yılı olması açısından tavsiyede bulunmak açısından bu mektubu yazmaktayım. Mimar Sinan, Dünya tarihinde büyük bir yeri bulunan bir çok mimari esere imza atmış ve bir çok çalışması bulunmaktadır. Ayasofya gibi bir çok eserin günümüze ulaşması onun zamanında yaptığı güçlendirmeler sayesinde olmaktadır. Bu sebeple Mimar Sinan ismi bu değerlere dikkat çekmek ve tarihi yapıların restorasyonlarının teşviki açısından büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda 2020 yılının UNESCO Mimar Sinan yılı olması açısından resmi olarak öneride bulunup, saygılarımla arz ederim.
  Süleyman Ramiz…