9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Meb Yayınları 4. Ünite Maddenin Halleri Sayfa 178, 179, 180, 181, 182, 183 Üniteyi Bitirirken Soruları ve Cevapları
9. Sınıf Meb Yayınları Kimya Ders Kitabı 4. Ünite Maddenin Halleri Üniteyi Bitirirken Cevapları
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 178 Cevabı
Aşağıdaki metinde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
- Cevap: (a) sıcaklık, (b) basınca, (c) buzun, (ç) yalıtım, (d) ısısının, (e) buharlaşarak, (f) su döngüsü, (g) LPG, (h) LNG, (ı) ısınma, (i) havadan, (j) ayrımsal damıtma
Metinle ilgili verilen soruları yanıtlayınız.
A ve B boşluğuna (a) Sıcaklık ve (b) Basınca ifadeleri gelmelidir. Maddenin fiziksel hali bu iki koşula göre değişiklik gösterir. C boşluğuna ise (c)Buzun ifadesi gelmelidir. Çünkü su katı hale geçtiğinde hacmi arttığından yoğunluğu azalır. Bu durum (d)Yalıtım görevi sağlar. Sıvı haldeki su vücut (e) Isısının dengelenmesinde de görevlidir. Su aynı zamanda bitkilerin büyüyüp gelişmesi için zorunlu olan maddelerden de biridir. Nehir göl ve denizlerdeki suyun (f) Buharlaşarak tekrar yoğuşması yani hâl değiştirerek yeryüzü ve atmosfer arasındaki çevrimine (g) Su Döngüsü denir. Gazın basınç altında sıvılaştırılması ile elde edilen (h) LPG ve (ı)LNG farklı kullanım alanlarına sahiptir. Gazların (i) sıkışma özelliği vardır. (j)Havadan azot ve oksijen elde edilir. (k) Ayrımsal Damıtma kaynama noktaları farkına dayanarak yapılan ayırma işlemidir.
1. Suyun hâl değişiminin canlı ve çevre için önemi nedir? Açıklayınız.
- Cevap: Su eğer tek bir halde kalsaydı bu döngü tamamen dururdu. Mesela sıvı halinde kalsaydı buharlaşma olmayacağı için hiç yağmur yağmazdı ve dünya bir felaket yaşardı. Ya da sadece atmosferde gaz halinde bulunsa bu sefer dünyayı bir battaniye gibi sarar, içerideki ısıyı korurken gelen güneş ışınlarını geri yansıtarak yine tüm dengeyi bozardı. Hayatın devamlılığı için ekosistemin olduğu şekilde, dengeli bir biçimde devam etmesi oldukça önemlidir.
2. Su döngüsü ne demektir? Açıklayınız.
- Cevap: Su, canlılar için temel ihtiyaçlardan biridir. Su olmazsa hayat olmaz. Su döngüsü olmasaydı Dünyadaki su miktarı git gide azalacaktı. Dünya’daki başlıca su kaynakları okyanuslar, denizler , göller, barajlar , yer altı ve yer üstü suları oluşturur. Hal değişimi ile su döngüsü meydana gelmektedir. Nehir ve göllerin Güneşten gelen sıcaklık ile ısıtılarak buharlaşır. Nemli hava etrafımızdaki havadan daha az yoğun olduğu için yükselir. Atmosferde yoğun su bulutları olması için daha fazla yükselir. Çökeltme ise suyun soğumasıyla veya büyük damlacıklar oluştuğunda gerçekleşmektedir. Sıcaklığa bağlı olarak yağmur veya kar olarak yere düşer. Bazı sular yer altına sızarken bazı sular ise yüzeyde kalır. Sonuçta ise sular akarsulara ve göllere tekrar döner. Bu döngü tekrar tekrar gerçekleşmesi ile su döngüsü meydana gelir.
3. Endüstride hâl değişiminin kullanıldığı alanlar nelerdir? Örnekle açıklayınız.
- Cevap:
4. LPG ve LNG’nin kullanım alanları nelerdir? Örnekle açıklayınız.
- Cevap: LPG; tüp, dökme ve oto gaz olarak birçok alanda farklı amaçlar için kullanılmaktadır.
➜ Konutlarda,
➜ Ticarethanelerde,
➜ Turizm Sektöründe,
➜ Küçük Sanayi İşletmelerinde,
➜ Gıda Sektöründe,
➜ Binek Araçlarda,
➜ Teknelerde ve Karavanlarda;
➜ Kimya ve Parfüm olarak kullanılabilmektedir. LNG ise yüksek yanma verimi, temiz ve ekolojik yakıt özelliği, ekonomikliği ve güvenli/pratik kullanımı ile alternatif bir yakıt türüdür.- Elektrik üretimi
➜ Kızgın yağ eldesi
➜ Sıcak hava eldesi
➜ Metal işleme (döküm, ergitme, ısıl işlem vs.)
➜ Sıcak su ve kızgın su eldesi
➜ Buhar eldesi
➜ Pişirme ve kurutma fırınları
➜ Seramik ve cam sanayi gibi alanlarda kullanılmaktadır.
5. Havadan oksijen ve azot eldesinde bileşenlerin hangi özelliğinin farklı olmasından yararlanılır?
- Cevap:
6. Görsellerini gördüğünüz sırasıyla spreyli ilaç, oto boyama, böcek ilâcı püskürtme gibi alanlarda gazların hangi özelliklerinden faydalanılır? Siz de günlük hayatta gazların bu özelliklerinin kullanıldığı alanlara başka örnekler veriniz.
- Cevap: Yayılabilirlik özelliğinden yararlanılmıştır. Oda spreyleri vb.
7. Aşağıdaki olayların nedenlerini açıklayınız.
➜ Bisiklet tekeri fazla şişirildiğinde patlar.
➜ Balon helyum gazıyla doldurulduğunda yükselir.
➜ Sıcak ortamda şişirilen balon soğuk ortama götürüldüğünde söner.
- Cevap:
Bisiklet tekeri fazla şişirildiğinde patlar. Katı, sıvı, gaz fark etmeden çevremizde gördüğümüz bütün maddeler temas halinde olduğu maddelere basınç uygularlar. Bu basınç bazı maddelerin ağırlıklarından bazı maddelerin potansiyel enerjilerinden kaynaklanabilir. Gaz gibi maddelerin ağırlıkları yok denecek kadar azdır. Ancak tanecikleri çok hızlı hareket eder ve bulundukları kabın duvarlarına çarparlar. Basınç arttıkça bu çarpma miktarı da artar. Bisikletin tekerini hava ile doldururuz. Tekerin içi gaz molekülleri ile dolar. Ancak şişirmemiz gerekenden daha fazla şişirdiğimiz zaman gaz moleküller lastiğe baskı uygulamaya başlarlar. Gaz molekülleri arttıkça uygulanan basınç da artar. En sonunda tekerlek bu basınca dayanamaz ve patlar. Balon helyum gazıyla doldurulduğunda yükselir.
Helyum, doğada gaz halinde bulunur. Bir soy gaz olan helyum, havadan daha hafiftir. Bu nedenle, bir balonun içine doldurulduğunda yükselme eğilimi gösterecektir. Yanıcı bir gaz olmayan helyum, genellikle kaynak alanlarında koruyucu gaz olarak, balonlarda, roketlerin itici gaz sistemlerinde, MR cihazlarında kullanılır.
Oldukça değerli olan bu gaz, doğal gazdan elde edilir. Dünya üzerinde sadece belirli bölgelerde bu gazın üretimi yapılmaktadır. Bu sebeple uluslararası işletme ve ticareti yapılan tek endüstriyel gazdır
Sıcak ortamda şişirilen balon soğuk ortama götürüldüğünde söner. Gazlar sıcak ortamlarda genleşirken, soğuk ortamlarda büzüşürler. Sıcak ortamda şişirilen balonun şişkin olması ve soğuk ortama götürüldüğünde ise sönmesi (büzüşmesi) gazların ortam sıcaklığına göre taneciklerinde meydana gelen değişmedir.
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 179 Cevabı
8. Aşağıdaki maddelerin hangisi ya da hangilerinde hâl değişiminden yararlanılmıştır?
I. su döngüsü,
II. spreyler,
III. LPG
A) Yalnız II
B)Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
- Cevap: Maddelerin ısı alarak ya da vererek bulundukları halden daha düzenli ya da daha düzensiz bir yapıya geçmeleri hal değiştirmeleri anlamına gelir. Verilen örnekleri incelediğimizde, I. Su döngüsü, başlı başına bir hal değişim sürecini anlatır, su buharlaşır atmosfere karışır, tekrar atmosferden yeryüzüne yoğuşur. Su döngüsü en güzel hal değişim örneklerindendir. II. ve III .ü birlikte ele alabiliriz. Her ikisinde de kullanım kolaylığı açısından gazlar sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmıştır. Gazın hal değiştirerek sıvılaşması sağlandığından bu örneklerde de hal değişimi olmuştur.
9. Aşağıdaki olaylardan hangisi hâl değişimi değildir?
A) Alkolün buharlaşması
B) Havanın yoğuşması
C) Suyun donması
D) Buzun kırılması
E) Naftalinin süblimleşmesi
- Cevap: D. Hal değişimi, kimya biliminde fiziksel değişim kapsamında değerlendirilen bir durumdur. Hal değişimi sırasında sıcaklık sabit kalıp, maddenin molekülleri arasında potansiyel enerji değişimi görülür. Bilindiği üzere genel olarak maddeler temel fazda bulunur. Bunlar: katı, sıvı, gaz ve plazma fazıdır. Bu fazlar arası geçişler hal değişimi olarak adlandırılır. Plazma hal dışta tutularak bir maddenin katı, sıvı ve gaz fazlarında geçişidir. Örneğin bir su düşünün. Bu su donar, buharlaşır, süblimleşir ve kırağılaşır. Sorumuzda verilen A,B,C ve E şıklarında fazlar arası geçiş verilmişken; buzun kırılması bir hal değişim örneği değildir. Buzun kırılması sadece bir fiziksel değişimdir.
10. Yukarıdaki görsellerde tanecik düzenleri verilen katıların türünü yazınız.
- Cevap: a) İyonik katı, b) kovalent katı, c) moleküler katı, ç) metalik katı
Aşağıdaki tabloda bazı tanecikler verilmiştir. Bu taneciklerle ilgili 11. 12. 13. ve 14. soruları cevaplayınız.
11. Metalik katıdır? Metalik katıların özelliklerini açıklayınız.
- Cevap: Zn, Ag, Au, Cu / Metalik bağla (güçlü etkileşim) bir arada dururlar. / İletkendir
12. Moleküler katıdır? Moleküler katıların özelliklerini açıklayınız.
- Cevap: CO2, çay şekeri / Molekülleri arasında zayıf etkileşimler vardır. / Isı ve elektriği iletmezler
13. Kovalent katıdır? Kovalent katıların özelliklerini açıklayınız.
- Cevap: Elmas, kuartz, grafit / Kovalent bağlarla bağlıdır. / Erime noktası yüksektir.
14. İyonik katıdır? İyonik katıların özelliklerini açıklayınız.
- Cevap: KF, MgCl2, CaO / Zıt yüklü iyonların elektrostatik çekim kuvvetleri ile bir arada duruyor. / Kırılgan, iletken değil
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 180 Cevabı
15. Berra tabloda verilen doğru/yanlış türündeki ifadeleri aşağıdaki gibi işaretlemiştir. Buna göre Berra hangi bilgileri doğru işaretlemiştir?
A) I, III, IV
B) II, III, V
C) III, IV, V
D) I, II, IV
E) I, III, V
- Cevap:
I. İyonik katı olan sönmemiş kirecin örgü yapısındaki birim hücreler (CaO) oluşurken Ca2+ ve O2- iyonları elektrostatik itme ve çekme kuvvetleriyle bir arada bulunur. ( Doğru / Yanlış )
II. Buz (H2O) adı verilen moleküler katıda bağımsız moleküller arasında London, dipol-dipol, hidrojen bağı adı verilen zayıf etkileşim kuvvetleri bulunur. ( Doğru / Yanlış )
III. İyot (I2) elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla oluşan apolar kovalent bağlarla bağlı moleküler bir katıdır. I2 molekülleri London kuvvetleri sayesinde bir arada bulunur. ( Doğru / Yanlış )
IV. Demir metalinin tel ve levha hâline gelmesi, ısı ve elektriği iletmesi, parlaklığı, erime ve kaynama noktasının yüksek oluşu elektron denizi sayesinde olur. ( Doğru / Yanlış )
V. Elmasta her karbon atomu dört karbon atomuna kuvvetli kovalent bağlarla bağlanarak ağ örgülü sağlam bir yapı oluşturur. ( Doğru / Yanlış)
16. İyonik katılar ile ilgili;
I. Elektriği iletmez.
II. İyonları bir arada tutan güçlü etkileşimlerden dolayı çok yüksek erime noktasına sahiptir.
III. Eritildiklerinde ya da suda çözündüklerinde iyonlar serbestçe hareket ettiği için elektriği iletir.
hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B)Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
- Cevap: E
17. Belirli geometrik şekli olan sert ve sıkıştırılamayan katılara kristal katılar denir. Aşağıda verilenlerden hangisi kristal katı değildir?
A) Cam
B)Sodyum
C) Kuru buz
D) Şeker
E) Naftalin
- Cevap: A
18. Sıvıların viskozitelerini büyükten küçüğe sıralayınız.
- Cevap: IV > III > II > I
19. Viskoziteyi etkileyen faktörler nelerdir? Yazınız.
- Cevap: Moleküller arasındaki etkileşimler, sıcaklık
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 181 Cevabı
20. Viskoziteyle ilgili olarak;
I. Sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirençtir.
II. Bütün sıvıların aynı sıcaklıkta viskoziteleri aynıdır.
III. Sıcaklığın artırılması viskoziteyi azaltır.
Hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B)Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
- Cevap: D
21. Aşağıda verilen örneklerden hangisi viskozitenin sıcaklık etkisiyle ilgili değildir?
A) Yollara asfalt dökülürken ziftin yayılması
B) Salçanın sıcakken kavanozlara doldurulması
C) Sıcak sprey uygulamaları ile boyama
D) Motorda ısınan yağın daha akıcı olması
E) Etin pişirilmeden önce sosa bulanması
- Cevap: E
22. Moleküller arası kuvvetleri büyük olan sıvıların viskozitesi yüksektir. Molekül kütlesi viskoziteyi etkilemez. Buzdolabından çıkarılan reçel, bal, gibi yiyeceklerin viskoziteleri düşüktür. Balın viskozitesi sudan küçüktür.
Yukarıdaki bilgileri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak dolduran bir öğrenci tüm soruları doğru olarak cevapladığında aşağıdaki seçeneklerden hangisine ulaşır?
- Cevap: B
23. Aşağıda birbiri ile bağlantılı Doğru/Yanlış ifadeler içeren Tanılayıcı Dallanmış Ağaç tekniğinde bir soru verilmiştir. İlk ifadeden başlayarak her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.
- Cevap:
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 182 Cevabı
24. Aşağıdaki tabloda buharlaşma ve kaynama arasındaki bazı farklar verilmiştir. Tablodaki boş bırakılan yerleri doldurunuz.
- Cevap: I. Her sıcaklıkta gerçekleşir. II. Sıvının her yerinde gerçekleşir. III. Yavaştır. IV. Kabarcıklar oluşur. V. Az enerji gerektirir. VI. Kaynama maddenin cinsine, saflığına ve dış basınca bağlıdır
25. Buharlaşma ile ilgili hangisi yanlıştır?
A) Sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar.
B) Tanecikler arasındaki çekim kuvvetleri artıkça buharlaşma hızı düşer.
C) Yüzey alanı arttıkça buharlaşma hızı artar.
D) Buharlaşma gerçekleşmeden de su döngüsü gerçekleşir.
E) Havadaki nem arttıkça buharlaşma hızı azalır.
- Cevap: D
26. Aşağıda verilen maddelerden hangisinin aynı koşullardaki buharlaşma hızı en fazladır?
A) Etil alkol
B) Su
C) Antifriz
D) Tuzlu su
E) Demir
- Cevap: A
27. Yukarıda deney tüplerinde aynı koşullarda aynı sıvılar bulunmaktadır. Bu sıvıların buharlaşma hızlarını karşılaştırınız.
A) I > II > III > IV > V
B) I < II < III < IV < V
C) I = II = III = IV = V
D) I > II > III = IV = V
E) I = II = III > IV > V
- Cevap: C
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Kimya Ders Kitabı Sayfa 183 Cevabı
28. Isıtma devam ettikçe sıvı miktarı ve buharlaşan molekül sayısındaki değişimi ve nedenini açıklayınız.
- Cevap: Sıvı miktarı azalır. Buharlaşan molekül sayısı artar
29. Bir süre sonra manometredeki cıva seviyelerinin ve sıvı miktarının değişmediği görülür. Bunun nedenini açıklayınız.
- Cevap: Sıcaklık sabitlenir, buharlaşan molekül sayısı yoğuşan molekül sayısına eşit olur
30. Buharlaşma hızının yoğuşma hızına eşit olduğu denge durumunda sıvının yaptığı buhar basıncına denge buhar basıncı denir. Denge buhar basıncını etkileyen faktörleri yazınız.
- Cevap: Sıvının cinsi, sıcaklık, saflık derecesi
31. Aşağıda gazlarla ilgili verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Gaz halde tanecikler birbirinden bağımsız hareket eder.
B) Gazlar bulundukları kabı doldururlar.
C) Gazların belirli hacim ve şekilleri yoktur.
D) Gaz tanecikleri arasındaki boşluk yoktur.
E) Gazlar maddenin en düzensiz halidir.
- Cevap: D
32. Aşağıda gazlarla ilgili verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Gaz basıncı birim hacimdeki tanecik sayısı, hızı ve çarpışma sayısıyla orantılı değildir.
B) Gazlarda en çok kullanılan hacim birimi litre (L)’dir.
C) Basınç birimlerinden en çok kullanılanlar atmosfer (atm) ve mmHg ‘dır.
D) Gazlar için kinetik enerji mutlak sıcaklıkla yani Kelvin (K) cinsi sıcaklıkla doğru orantılıdır.
E) Gaz miktarı mol sayısı (n) ile belirlenir.
- Cevap: A
33. Kaynama noktası yaklaşık 78 0C ve donma noktası yaklaşık -114 0C olan etil alkolün soğuma hâl değişim grafiğini çizerek soruları cevaplayınız.
a) Çizdiğiniz grafikten yararlanarak etil alkolün erime – donma, kaynama – yoğuşma noktalarını belirtiniz.
- Cevap: erime-donma -114 0C, kaynama-yoğuşma 78 0C
b) Etil alkol hangi bölgelerde homojen, hangi bölgelerde heterojendir?
- Cevap: Hâl değiştirdiği bölgelerde heterojen diğer bölgelerde homojendir.
c) Sıcaklığın sabit kaldığı ve değiştiği bölgeler hangileridir?
- Cevap: Hâl değiştirdiği bölgelerde sabit diğer bölgelerde değişkendir.
d) Etil alkolün hâl değiştirdiği bölgeler hangileridir?
- Cevap: -114 0C ve 78 0C’ta sıcaklığın sabit kaldığı bölgeler hâl değişiminin olduğu yerlerdir
34. Kapalı bir kaptaki gazın sıcaklığı 300 K’den 500 K’e çıkarıldığında aşağıdaki niceliklerden,
I. Kinetik enerji
II. Basınç
III. Madde miktarı
hangisi ya da hangileri artar?
A) Yalnız I
B)Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
- Cevap: PV=nRT formülünden gidecek olursak, Kapalı bir kaptaki gazın sıcaklığı 300 K’den 500 K’e çıkarıldığında aşağıdaki niceliklerden,
➜ I. Kinetik enerji Artar.
➜ II. Basınç Artar
➜ III. Madde miktarı Artmaz
“9. Sınıf Meb Yayınları Kimya Ders Kitabı Sayfa 178, 179, 180, 181, 182, 183 Cevabı“ ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
