9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı İnsan ve Doğa Cevapları

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı İnsan ve Doğa Cevapları

9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Meb Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24  İnsan ve Doğa Etkinlik Soruları ve Cevapları

İnsan ve Doğa

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 12 Cevabı

1. İnsan ve doğa arasında nasıl bir etkileşim gerçekleştiğini tartışınız.

• Cevap:  İnsan ve doğa sürekli etkileşim içerisindedir. Bu etkileşim insan oğlunun doğada var olmaya başlamasından bugüne sürekli devam etmiştir. İnsan ve doğa etkileşimini birkaç başlık altında özetliyelim.

  Şiddetli Rüzgârlar ve Fırtınalar; Kasırga, hortum ya da tayfun gibi adlarla tanımlanan şiddetli rüzgâr veya fırtınalar çok büyük can ve mal kaybına yol açan hava olaylarıdır. Bu hava olayları sü­rekli alçak basınç alanları olan tropikal bölgelerde ani ve büyük basınç farklarına bağlı olarak ortaya çıkmak­tadır.

  Tsunami; Deniz tabanında oluşan depremin, deniz tabanını ani olarak yükseltmesiyle deniz suyu dalgalar şeklinde kı­yıya doğru hareket eder. Başlangıçta dalgalar arasın­daki uzaklık fazla iken kıyıya doğru yaklaştıkça dalga­lar birleşerek 30 – 50 metre yüksekliğe kadar ulaşır.

  Depremler; Çok sık görülen doğa olayı olan depremlerin çoğunun şiddetleri az olduğu için insanlar tarafından hissedil­mez. Ancak, yıkıcı olan depremler doğada çeşitli deği­şimler meydana getirir.

  Volkanik Olaylar; Volkanik faaliyetlerin oluşumu ve devamında bazı eks­trem durumlar ortaya çıkabilir. Patlamalar sonucu bol miktarda malzemenin yeryüzüne püskürmesi ile bir yandan volkanik araziler oluşurken, bir yandan da du­man ve küller atmosferi kaplayarak güneş ışınlarının yeryüzüne gelmesini engeller.

  Heyelanlar; Yeryüzünde çok yaygın olarak görülen ve sık aralıklar­la meydana gelen kütle hareketleri arasında heyelan­lar önemli bir yer tutar. Heyelanların oluşumunda ara­zi yapısının eğimi ve aşırı yağışların etkisi fazladır.

  Aşırı Yağışlar; Uzun yıllar boyunca elde edilen maksimum yağış orta­laması üzerindeki yağış değerleri aşırı yağışlar olarak ifade edilir. Sel ve taşkınlar aşırı yağışların ortaya çı­kardığı en önemli sorunlardır. Sel ve su baskınları ba­zen çok tehlikeli boyutlara varabilir.

  Kuraklık; Yağışların kaydedilen normal değerlerin önemli ölçü­de altına düşmesi kuraklığa neden olur. Kuraklık, ge­nellikle yavaş gelişir ve etkisi uzun sürelidir. Ayrıca et­ki alanı diğer doğal afetlere göre daha geniştir.

2. Coğrafya biliminin inceleme konularının neler olabileceğini tartışınız.

• Cevap: Coğrafya temel olarak insanların yaşam alanlarını inceler. Türkçeye Yunanca’da “yer” anlamına gelen “gaia” kelimesinden türeyerek girmiştir. Coğrafya bilimi öncelikle yeryüzünde dağların, ovaların, denizlerin, platoların, göllerin dağılımlarına bakarak araştırmalar yapar. Sonrasında yanardağ, deprem ve oyuklar gibi doğa olaylarını ve bu doğa olaylarının nedenlerini inceler. Coğrafya biliminin yaptığı bir diğer çalışma ise doğa olaylarını birbirleri ile ilişkilendirir ve ayrıca coğrafya, harita üzerinden bilgilere ulaşır yani coğrafya başka bir deyişle bir harita okuma bilimidir diyebiliriz

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 14 Cevabı

1. Görselde yer alan doğal ve beşerî unsurlar nelerdir?

• Cevap: Görselde yer alan
• doğal unsurlar: dağlar, hava, göl ve deniz iken
• beşeri unsurlar olarak: fabrikalar, evler, dükkanlar vardır.

2. Görselde verilen beşerî ortamın gelişiminde hangi faktörler etkili olmuştur?

• Cevap: Toplayıcılık ve avcılıkla uğraşan ilk insanlar kaynakların sınırlı olması nedeniyle sürekli göç etmek zorunda kaldı. Bundan dolayı insanlar kentler şehirler kurdu. İnsan eliyle yapılmış bina, yol, köprü gibi unsurlar ile tarım, sanayi gibi insan faaliyetleri beşerî ortamı oluşturur. Kısacası insanlar barınma, beslenme gibi faktörlerden dolayı beşeri ortamlar oluştururlar.

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 17 Cevabı

Yukarıdaki haberden hareketle yaşadığınız yerde sıcaklık, yağış ve yer şekilleri gibi doğal unsurların neden olduğu olumsuzluklarla başa çıkabilmek için ne gibi projeler geliştirilebilir?

• Cevap: Bulunulan ortamın koşullarına göre teknolojiden faydalanılarak eğer çok soğuk ortam varsa ısıtma sistemleri çok sıcak varsa soğutma sistemleri kullanılabilir. Bunun yanında yer şekillerine göre ulaşım ağları ve sistemi özenle seçilir ve uygulanırsa kolaylıklar sağlanmış olur.

1. Farklı doğal ortam koşullarının insan-doğa etkileşimini nasıl etkilediğini yorumlayınız.

• Cevap:  İnsan her anında çevresindeki doğal ortamdan etkilenmekte hayatını doğal çevrenin şartlarına göre belirlemektedir. Örneğin; insan, tarım, turizm, ulaşım gibi faaliyetleri ile giyim, gıda, yerleşme gibi ihtiyaçlarını, iklim ve yeryüzü şekilleri gibi doğal unsurların etkisinde kalarak yapabilmektedir.

  Manş Tüneli; Fransa ve İngiltere arasındaki Manş Denizi’nin 91 metre derinliğinde inşa edilen Manş Tüneli deniz içerisinde toplam 38 km uzunluğuyla dünyanın en uzun su altı tünelidir. Bu tünel iki ülke arasındaki demiryolu ulaşımını sağlamaktadır. Tünel 1994 yılında hizmete açılmış ve bugün satte 300 km hıza ulaşabilen trenler ile ulaşımı sağlamaktadır.

2. Doğal ortam koşullarının bölgelere göre farklılık göstermesinin nedenlerini açıklayınız.

• Cevap:  Canlıların sıcağa dayanıklılık seviyesi farklıdır. Bu yüzden bölgeden bölgeye canlılar farklılık gösterir. Bu canlıların sıcağa dayanıklılık seviyeleri farklı olduğu için doğal ortam koşulları da farklıdır. Yine bunun yanında kimi canlılar suda yaşarken kimileri ise anatomik yapıları gereği karada yaşamak zorundadırlar.

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 18 Cevabı

1. Haritada gösterilen yerlerde insan-doğa etkileşiminde hangi faktörler etkili olmuştur?

• Cevap: Yer şekilleri, iklim, sıcaklık, ekonomik ve teknolojik gelişmeler. Örneğin geçim kaynağı olarak ekilen araziler, ulaşım amacıyla inşa edilen köprüler vardır görselde.

2. Görsellerden hangileri insanın doğaya olan adaptasyonunu daha iyi yansıtır?

• Cevap: Özellikle bazı görsellerde örneğin kerpiçten evlerin yapıldığı görselde daha iyi yansır. Çünkü hava çok sıcak olduğundan insanlar evlerin içi serin olsun diye bir de etraftaki malzemeyi daha rahat kullanabilme durumundan dolayı benzer evler inşa ederler.

Coğrafya Biliminin Bölümlenmesi 

Coğrafyanın fen bilimleri ve sosyal bilimlerin her ikisiyle de ilişkili olmasının nedeni nedir?

• Cevap: Coğrafya doğal ortamı, doğal ortam ile insan arasındaki etkileşimleri incelerken birçok bilimden de faydalanır. Şimdi bunlardan bazılarını görelim.Fizik: Yerçekimi, merkezkaç kuvveti, hareket, güç, enerji gibi konularda,Kimya: Su, çözünme, çökelme, karstik şekillerin oluşumu gibi konularda,

  Biyoloji: Bitkilerin yaş halkalarından iklim şartlarına ulaşma, hayvan ve bitki dağılışı gibi konularda,

  Matematik: Dünya’nın şekli, boyutları, yerel saatler, haritalarda uzunluk, alan, eğim bulma, sıcaklık hesaplama gibi konularda,

  Tarih: Geçmiş dönemlere ait coğrafi olayların ortaya çıkarılmasında,

  Astronomi: Dünya’nın geçmişi, güneş sistemi, ay, güneş tutulması, ay tutulması gibi konularda,

  Jeoloji: Yer kabuğunun yapısı ve oluşumu gibi konularda,

  Meteoroloji: Atmosfer olaylarının incelenmesinde, İklim şartlarını oluşturan verilerin toplanmasında,

  Türkçe, Edebiyat: Doğaya ait betimleme, şiir gibi konularda

  Ekonomi: Geçim kaynaklarının belirlenmesi, malların üretilmesi, dağıtılması, pazarlanması turizm gibi konularda,

  İstatistik: ülkeye ait çeşitli coğrafi verilerin tespit edilip rakamlarla ifade edilmesi gibi konularda,

  Sosyoloji: Toplum hayatında meydana gelen değişimler, yerleşmeler gibi konularda, coğrafyayla bağlantılıdırlar.

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 19 Cevabı

Aşağıda coğrafyanın bilimsel bölümlenmesinin yer aldığı bir tablo verilmiştir. Tabloda boş bırakılan yerleri uygun şekilde tamamlayınız.

Cevap

Yer şekillerinin oluşumunu ve gelişimini araştıran bilim dalıdır.( jeomorfoloji)

• Hidrografya (yeraltı ve yer üstü sularının oluşum ve dağılımlarını araştıran ve insan yaşamı üzerine etkilerini inceleyen bilim dalıdır.)
• Harita ve harita benzeri gösterimleri üretmek amacıyla uygulanan, gerekli tüm çalışmaları kapsayan bilimdir. (kartoğrafya)
• Klimatoloji (çok uzun sürelere tekabül eden iklim tiplerini inceleyen bilim dalıdır. klimatoloji iklimin genel özelliklerini inceler ve uzun zaman süreleriyle ile ortalamalarıyla ilgilenir)
• Yeryüzünde bulunan bitki ve hayvan topluluklarını ve onların yeryüzündeki coğrafi dağılışını inceleyen bilim dalıdır. (biyocoğrafya)
• Siyasi Coğrafya (Siyasi coğrafya, siyasi otorite ve organizyonlar tarafından alınan kararlar üzerinde coğrafi etmenlerin etkisini, siyasi kararların uygulanmasının coğrafi çevreye etkisi ve bunun sonucunda oluşan coğrafi olayları inceleyen Beşeri coğrafya alt disiplinidir.)
• Sosyal olaylar ve mekânsal bileşenler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. (sosyal coğrafya)
• Tarihî Coğrafya (Tarihî coğrafya, modern coğrafya ilke ve yöntemlerini kullanarak bir sahayı geçmiş bir zaman diliminde araştıran disiplinler arası coğrafya bilim koluna verilen isimdir.)
• İnsanların gerçekleştirdiği ekonomik faaliyetleri ve bu faaliyetlerin mekânsal dağılımını inceleyen bilim dalıdır. (ekonomik coğrafya)
• Nüfus Coğrafyası (Nüfus coğrafyası, nüfusla ilgilenen bir beşeri coğrafya dalıdır. Doğal çevre ile nüfus arasındaki ilgiyi araştırır. Kıta ülke, bölge, bölüm ve yöre ölçeğinde nüfusun dağılışı ile dağılışı etkileyen doğal ve beşeri faktörleri araştırır)

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 20 Cevabı

Aşağıdaki tabloda doğal ve beşerî ortamlarla ilgili bazı kavramlar verilmiştir.

1. Aynı grup içerisinde yer alan kavramlardan ilişkili olmayan ya da en az ilişkili olan kavramın üstünü örnekteki gibi çizerek çıkartınız.

• Cevap:

2. Tabloda yer alan “Yeni Kavram” sütununa, çıkarttığınız kavramlar yerine karşılıklı ilişkiyi sağlayacak başka bir kavram yazınız. (Birinci aşamada çıkartmış olduğunuz kavramlardan da yararlanabilirsiniz.)

• Cevap:

3. İlk iki aşamayı gerçekleştirdikten sonra oluşan yeni kavram gruplarında yer alan kavramlar arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

• Cevap:

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı

Tarihsel Süreçte Coğrafya Biliminin Gelişimi

Coğrafya biliminin ortaya çıkmasında sizce hangi faktörler etkili olmuştur?

• Cevap:  Doğa ve insan etkileşimi sürekli olarak insanların gözlem yapması ve araştırmasıyla sorgulaması nedeniyle devam edegelmiştir. Bilimlerin ortaya çıkmasında da bu etkili olmuştur. Coğrafya biliminin ortaya çıkmasında insanın doğayla olan ilişkisi öne çıkmaktadır. Coğrafya, doğa ve doğa unsurlarının incelenmesi ve birbiriyle olan etkileşimi anlamına gelir. İnsanların doğayı araştırması ve sorgulaması coğrafyanın ortaya çıkmasında etkili olmuştur.. Coğrafya , insanlar ve yer (mekân) ile bunlar-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak incelenen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insan ilişkilerini coğrafyanın konusunu oluşturması. Coğrafya çincesi Yunanca gaia (yer) ve gráphein (yazmak, betimlemek) Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes (M.Ö. 276-M.Ö. 194) . Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 tane karakterize edilmiş bir disiplinli tanımlardır:
  Birincisi, bir yere Eşsiz Bir karakter kazandıran, yeryüzü Üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (örneğin dağlar , ırmaklar , Denizler vb.).
  İkincisi, Bazi şeylerin oldukları Yerlerde ZAMANDA neden nasıl Meydana geldiğini anlamaktır (örneğin ettik ettik yanardağlar gibi).
  Üçüncüsü, meydana gelen olayların, diğer olaylarla ilgisi ve bağlantısıdır (onun yağmur ormanlarının tahribi).
  Sonuncusu, coğrafyanın haritalar ile bilgilerin iletişimini sağlamasıdır düşüncelerin ettik.

Coğrafya sözcüğünü tarihte ilk kez MÖ III. yüzyıl başlarında kullanan Eratosthenes, Dünya’yı evrenin merkezindeki bir küre olarak düşünüyordu. Zamanının şartlarına rağmen çok basit ama etkileyici bir yöntemle Dünya ’nın çevresini gerçek değerine çok yakın bir şekilde hesaplamayı başardı.
Eratosthenes Dünya’nın çevresini nasıl bir yöntemle hesaplamış olabilir? Araştırınız.

• Cevap: Eratostenes (Eratosten) eski çağın ünlü coğrafyacıların biridir. Milattan önce III. Yüzyılda yaşamış olan Eratosten İskenderiye kütüphanesinin müdürlüğünü yapmıştır. Bu ünlü bilim adamı milattan önce 247 yılında Dünya’nın çevresini ilk kez hesaplamayı başarmıştır. Eratosten, Dünya’nın küresel bir şekle sahip olduğunu biliyordu. Dünya’nın çevresini hesaplamak isteyen Eratosten, basit bir yol izlemiştir. Çocukluk yıllarında, Syene’de (günümüzde Mısır’ın güneyindeki Avsan kenti) yaşamış olan Eratosten, girdiği bir kuyunun 21 Haziran tarihinde, öğle vakti tümüyle aydınlandığını görmüştür. Syene 24.5°’ Kuzey enleminde yani Yengeç Dönencesine çok yakın bir konumda yer almaktadır. Eratosten, aynı tarihte iki farklı ekibin hem Syene’ye hem de İskenderiye’de Güneş ışınlarının geliş açısını ölçtüğü taktirde, ortaya çıkacak olan açısal farklılık ve iki kent arasındaki uzaklıktan yararlanarak Dünya’nın çevresini hesaplayabileceğini düşünmektedir.

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 22 Cevabı

Orta Çağ’da yaşamış Müslüman coğrafyacılardan biri olan Uluğ Bey’in coğrafya bilimine katkılarını araştırınız.

• Cevap: Uluğ Bey, 14. ve 15. yüzyıl bilim insanlarından biridir. Timur Devleti zamanında yaşamış ve Timur’un da torunudur. Gök bilimi ile ilgilenmiştir. Uluğ Bey, yaşadığı dönemin en çok çalışan bir şeyler ortaya koyan bilim insanlar arasında yer almaktadır. Astronomi alanında yaptığı çalışmalar Türk dünyasında ve diğer dünyalarda yankı uyandırmıştır. Gök bilimci olarak gök araştırmalarının yapılmasında ve gözlem evlerinin kurulmasında etkili olmuştur.. Uluğ Bey, bilim için fedakarlıklar yapmış ve gözlem evlerinin yerleşik olarak gelişmesinde etkili olmuştur. Ay ve yıldızların hareketlerini gösteren tablolar yapmıştır. Bu alanda çeşitli dersler vermiştir. Akademik çalışmalar yaparak topluma da yön vermiştir. Uluğ Bey  – Mīrzā Muhammed Ṭaragay bin Şāh Ruḫ; d. 22 Mart 1394 – ö. 27 Ekim 1449), Timur İmparatorluğu’nun 4. sultanı ve Türk Matematikçi ve astronomi bilgini.Timur’un oğlu Şahruh’un büyük oğludur. 1393 yılında Sultaniye kentinde doğmuştur. Asıl adı Muhammed Taragay olup, Timur tarafından sevilmesi nedeniyle “Uluğ Bey” olarak anılmaya başladı.

9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 23 Cevabı

Yeni Çağ’da büyük keşiflerde bulunan Kristof Kolomb, Bartolomeu Dias ve Vasko da Gama’nın keşiflerinde izledikleri rotaları araştırınız.
• Araştırdığınız rotaları dilsiz dünya haritası üzerinde farklı renkte kalemlerle çiziniz.
• Hazırlamış olduğunuz haritayı kullanarak Yeni Çağ’da coğrafyanın gelişimini gösteren bir poster 4 hazırlayınız.

• Cevap: