6. Sınıf Meb Yayınları Türkçe Kitabı Evliya Çelebi Cevapları

6. Sınıf Meb Yayınları Türkçe Kitabı Evliya Çelebi Cevapları

6. Sınıf Türkçe Öğrenci Çalışma Kitabı Meb Yayınları 4. Tema Milli Kültürümüz Sayfa 122, 123, 124, 125, 126 Evliya Çelebi Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları 2017 – 2018

EVLİYA ÇELEBİ

1. ETKİNLİK 

Aşağıda verilen kişiler hakkında kısa bilgiler edininiz. Bu kişilerin Türk kültüründeki yeri ve önemi hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap:

PİRİ REİS= Asıl adı Muhiddin Piri olan Piri Reis, 1465 yılında Gelibolu’da doğdu. Birtakım kaynaklar ise aslen Konyalı olduğunu söylemektedir. Osmanlı denizcilerinden Gelibolulu Kemal Reis‘in yeğenidir. Amcasının onun hayatında önemli bir yeri vardır. Denize ilk amcasıyla birlikte açıldı. 1487 ile 1493 yılları arasında Akdeniz’de yapılan akınlara katıldı. 1486’da Osmanlı Devleti’nin görevlendirmesi üzerine, amcası ile birlikte İspanya’da katliama uğrayan Müslümanlar’ın yardımına gitti. 1494 yılında ise Osmanlı donanmasının resmi olarak hizmetine girdi. 1500 yılında yapılanMora Seferi‘nde gösterdiği üstün başarıyla ön plana çıktı. Bu sefer sırasında Osmanlı Kaptan-ı Deryası’nın hayatını kurtarmıştı. Amcası Kemal Reis, 1511’de ölünce bir süre Gelibolu’ya yerleşti. Burada “Kitab-ı Bahriye” adlı kitabı üzerinde çalıştı. 1513 yılında gerçeğe en yakın ilk dünya haritasını çizdi. 1516’da yapılan Mısır Seferi‘ne ve 1522’de yapılan Rodos Seferi‘ne katıldı.1525 yılında hazırladığı çalışması Kitab-ı Bahriye‘yi, Kanuni Sultan Süleyman’a sundu. Portekizlilerin ele geçirdiği Aden’i 1548 yılında geri aldı. 1554 yılında idam edildi.

HEZARFEN AHMET ÇELEBİ=  Hezarfen Ahmet Çelebi, 4.Murat döneminde İstanbul’da yaşadığı bilinen fakat yaşamı hakkında çok bilgiye ulaşamadığımız, dünyada uçmayı başaran ilk Türk bilgini olarak tanınır.Hepimizin kulaklarının aşina olduğu uçmasıyla alakalı hikayesi de 4.Murat huzurunda sergilenmiştir. Fen ile ilgili engin bilgisi sebebiyle bir fenli anlamına gelen ”Hezarfen” denmiştir. Ahmet Çelebi’den önce uçmak isteyen başka bir Türk bilgini olsa da , onun sonu ölümle sonuçlanmıştır dolayısıyla bunu ilk başaran kişi Hezarfen Ahmet Çelebi’dir. Ona ilham veren şeyler ise rüzgarın esiş yönü ve kuşların uçma mekanizmalarıdır. Tarihi uçuşunu yapmaya başladığı yer Okmeydanı semalarıdır. Burdan uçuşa başlayıp Galata Kulesi’nin en tepesine çıkmıştır. Daha sonra Üsküdar’da iniş yapmıştır.

ALİ KUŞÇU= Ali Kuşçu, Türk matematikçi ve gökbilimcidir gerçek adı Ali Bin Muhammed 1403 yılında Semerkant da doğmuştur. 15. yüzyıllarda yaşayan bilim insanlarından birisidir Timur İmparatorluğu döneminde yaşayan ve astronomi Uluğ Bey’in kuşçusu olduğundan dolayı bu lakap verilmişir. Matematik ve astronomi derslerini hocaları Bursalı Kadizade Rumi, Giyaseddin Cemşid ve Muinuddin Kaşiden almıştı.Eğitimin sonu olduğunu bilerek devamı için Kirman’a eğitim almaya gitmiştir. Hall-ü Eşkal-i Kamer ve Şerh-i Tecrid eserlerini yazmıştır.Eğitimini tamamladıktan sonra geri döner Uluğ Bey yardımcısı ve rasathane müdür olmuştur. Hacca gitmek istemiştir bunu duyan Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine saygı göstererek devlet işlerinin daha önemli olduğu söyleyip Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde akıl hocalığı yapmasını istemiştir.Uzun Hasan’ın akıl hocalığını yaptıktan sonra II. Mehmed tarafından İstanbul’a davet edilerek Ayasofya medresesi müderrisi olmuştur. Ölümü 16 Aralık 1474 İstanbul’da olmuştur.

MİMAR SİNAN= Mimar Sinan, 1489’da Kayseri’nin Ağırnas köyünde dünyaya geldi. 1511’de devşirme olarak İstanbul’a geldi ve Acemi Oğlanlar Ocağı’na girdi. Burada kaldığı yıllar içinde, birçok sanat eserini inceleme fırsatını buldu.1516’da Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Muharebesi’ne katıldı. Mısır’da bulunduğu süreç içerisinde buradaki sanat eserlerini gözlemledi. 1522’de Rodos seferine, 1526’da da Mohaç Meydan Muharebesi’ne katıldı. Bu savaşlarda gösterdiği başarıdan ötürü terfi etti. 1533 yılında ise Kanuni Sultan Süleyman’ın İran seferine katıldı. Bu seferin ardından Hasekilik rütbesi verildi.Boğdan seferi sırasında ordunun Prut Nehri’nden geçmesi gerekiyordu. Bunun için günlerce uğraşıldı, ancak kurulan köprüler bir türlü tutmadı. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman, bu köprüyü yapabilecek birinin bulunmasını istedi. Vezir Damat Çelebi Lütfi Paşa, Sinan’ın bu işin üstesinden geleceğine inandığı için görevi ona verdi. Sinan, incelemelerinin ardından iki haftadan kısa bir süre içinde köprüyü başarıyla kurdu. Bunun ardından Sinan, başmimarlık görevine atandı. Bu görevi 49 yıl boyunca yapacaktı.Mimar Sinan, 1588’de İstanbul’da vefat etti.

2. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metinde geçen bazı kelimelerin anlamları aşağıda verilmiştir. Bu anlamlardan hareketle kelimeleri metinden bularak örnekteki gibi yazınız.

• Cevap:

derviş : Bir tarikata girmiş, onun kurallarına ve törelerine bağlı kimse, alperen.
evliya: Ermiş.
yüce: Yüksek, büyük, ulu, ulvi.
enderun: Devlet görevlilerini yetiştiren okul.
hat: Belirlenmiş olan estetik kurallara bağlı kalarak yazı yazma sanatı.
seyahat: Yolculuk.
medrese: İslam ülkelerinde, genellikle İslam dini kurallarına uygun bilimlerin okutulduğu yer.
tezhip: Yazma kitaplarda, sayfaların yaldız ve boya ile bezenmesi, yaldızlama.
folklor: Halk bilimi.
hafız: Kur’an’ı bütünüyle ezbere bilen kimse.
rakkas: Sarkaç.
lisan: Dil.
havadis: İlgi ile karşılanabilecek haber.
hazırcevap: Gerektiğinde çabuk, yerinde cevaplar bulup veren.
cazibe: Çekicilik.
hoşsohbet: Güzel ve tatlı konuşan.

3. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

• Cevap:

(D) Evliya Çelebi İstanbul’da Unkapanı’nda doğmuştur.
(Y) Evliya ismini kulağına IV. Murat okumuştur.
(D) Evliya Çelebi’nin babası Derviş Mehmet Zıllî’dir.
(Y) IV. Murat’ın kendisine yakın devlet adamlarıyla yaptığı güreşlerde Evliya Çelebi de güreşirdi.
(Y) Evliya Çelebi rüyasında Ayasofya Camii’nde olduğunu görür.
(D) Tarihçilere göre Evliya Çelebi toplam 19 gezi yapıp, üç kıtada at koşturmuştur.
(Y) Seyahatname adlı kitabı 17 ciltten oluşmaktadır.
(Y) Evliya Çelebi gezip gördüğü yerleri İstanbul’dan daha çok beğenmiştir.

4. ETKİNLİK 

Aşağıdaki özelliklerden okuduğunuz metne ait olanları işaretleyerek metnin türünü bulunuz.

1. Tanınmış birinin hayatı başka biri tarafından anlatılmıştır. √
2. Metinde yazar kendi hayatını anlatmıştır.
3. Metnin amacı söz konusu kişiyi tüm yönleriyle tanıtmaktır. √
4. Metinde bir olay, yer, kişi ve zamana bağlanarak anlatılmıştır.
5. Metinde kişinin nerede doğduğu, öğrenim hayatı, kişiliği, başarılı olduğu alanlar, eserleri anlatılmıştır. √
6. Metin gelecek kuşaklara bilgi vermektedir. √

Metnin türü: Biyografi.

5. ETKİNLİK 

Aşağıdaki paragraflarda kullanılan anlatım biçimlerini bularak noktalı yerlere yazınız.

• Cevap:

Soğuktan korunmak için beresini başına geçirdi, atkısını boynuna doladı ve eldivenlerini taktı.
Ağır adımlarla kapıya yöneldi. Çantasından anahtarını çıkarıp kapıyı kilitledi. Sokakta karşılaştığı mahallenin fırıncısına selam verdi. Ayaküstü havadan sudan konuştuktan sonra yoluna devam etti. Otobüs durağına vardığında her gün birlikte yolculuk yaptığı arkadaşının çoktan gelmiş olduğunu gördü.
Ona doğru yürüdü ve onu başıyla kibarca selamladı…

Kullanılan anlatım biçimi: Öyküleyici anlatım çünkü olay ve hareket var. 

Büyük zorlukla tırmandığı dağın zirvesinden çevresini seyre koyuldu. Gördüğü manzara karşısında büyülenmemek elde değildi. Berrak, masmavi bir nehir şehri ikiye yarmış gibi akıp gidiyordu. Nehrin kenarındaki öbek öbek kavak ağaçlarının yaprakları sararmaya başlamış, yeşille sarının müthiş uyumunu sergiliyordu. İki kıyıya yapılmış yerleşim yerleri yukarıya doğru sıra sıra uzanıyordu. Kenti diğer yerlere bağlayan yollar nehrin kollarına paralel şekilde uzanıyordu. Yoldan geçen arabaların camları güneş ışığıyla fenerler gibi yanıp yanıp sönüyordu.

Kullanılan anlatım biçimi: Betimleyici anlatım çünkü sadece resmetmiş. 

6. ETKİNLİK 

a) Aşağıdaki cümlelerde uygun yere “-ki” ekini getirip cümleleri tekrar yazınız. Ekin hangi kelimenin yerine kullanıldığını örneklerdeki gibi belirtiniz.

• Cevap:

BBabamın arabası kırmızıydı. Babamınki kırmızıydı. 
Tilkinin kuyruğu kalındı, aslanın kuyruğu inceydi. Tilkininki kalındı, aslanınki inceydi. 
Bizim evimiz iki katlıdır, onların evleri ise üç katlıdır. Bizimki iki katlıdır, onlarınki ise üç katlıdır.
Cemil’in kardeşi basketbolcudur. Cemilinki basketbolcudur.

b) Aşağıdaki cümlelerde altı çizili eklerin gösterdiği varlıklar kime aittir? Örnekteki gibi belirtiniz.

• Cevap:

Çocuklarımıza güzel sözlerle hitap etmeliyiz………- ımız : bizim
Cevabı herkesi şaşırtmıştı. – ı : onun
Bugün çantan çok ağırmış. –n : senin
Gözlerinizden ne kadar zeki olduğunuz anlaşılıyor.-iniz : sizin
Soğuk havalarda başıma bere takmayı seviyorum. –ım : benim
İki kardeş sokakta gördüğü yavru kediyi evlerine götürdüler. –leri : onların

7. ETKİNLİK 

Aşağıda verilen cümlelerde “-ki” ekinin hangi görevde kullanıldığını noktalı yerlere örnekteki gibi yazınız. Bir varlığın yerini tutanları yuvarlak içine alınız.

• Cevap:

Babamın arabası kırmızıydı.
Babamınki kırmızıydı.

Tilkinin kuyruğu kalındı, aslanın kuyruğu inceydi.
Tilkininki kalındı, aslanınki inceydi.

Bizim evimiz iki katlıdır, onların evleri ise üç katlıdır.
Benimki iki katlıdır, onlarınki ise üç katlıdır.

Cemil’in kardeşi basketbolcudur.
Cemil’inki basketbolcudur.

8. ETKİNLİK 

Verilen kelimeleri örnekteki gibi eşleştirerek anlamlı birleşik kelimeler oluşturunuz. Bu kelimelerin ne ismi olduğunu belirleyiniz.

• Cevap:

Cevabı herkesi şaşırtmıştı.
-ı:  onun

Bugün çantan çok ağırmış.
-n: senin

Gözlerinizden ne kadar zeki olduğunuz anlaşılıyor.
-iniz: sizin

Soğuk havalarda başıma bere takmayı seviyorum.
-ım: benim

İki kardeş sokakta gördüğü yavru kediyi evlerine götürdüler.
-leri:  onların