2. ÇEVRE SORUNLARIMIZ
Peki, sizin çevrenizdeki en büyük çevre sorunu nedir? Bu çevre sorunu ile mücadele eden kurumlar var mıdır? Siz, bu çevre sorununa yönelik ne gibi faaliyetlerde bulundunuz? Tüm çevre sorunlarında, aslında sorunun kaynağı, aynı zamanda çözümün de kaynağını gösterir. Şimdi, yakın çevrenizdeki bir çevre sorununun çözümüne yönelik yapılması gerekenleri bilimsel süreç becerilerini kullanarak çözmeye çalışacağınız bir proje tasarlayınız.
Proje Çalışması
Konu: Yakın çevrenizdeki bir çevre sorununun çözümüne ilişkin bir proje tasarlayıp sununuz.
Proje Aşamaları
• Üç kişiden oluşan gruplar oluşturulur.
• Öğretmen rehberliğinde, her grubun mümkün olduğu kadar farklı çevre sorunları seçmesi sağlanmalıdır.
• Grup içinden seçilen bir kişi, kaydedilmesi gereken bilgileri kaydetmek üzere görevlendirilir.
• Her grup, çevre sorununa neyin neden olduğunu, araştırarak ve tartışarak tespit etmelidir. Karar verilen neden kaydedilmelidir. (Mesela pil atıklarının doğaya verdiği zarar konusunu seçen grup, sorunun kaynağını, pillerin ayrı toplanacağı bir sistemin olmaması şeklinde tespit etmiş olsun.)
• Sorunun çözümü için neler yapılabileceği hakkında (beyin fırtınası tekniği ile) herkes fikrini söylemeli ve söylenenler kaydedilmelidir.
• Grupça alınan karar sonucunda, sorunun çözümü için ne yapılacağı aşama aşama yazılı olarak anlatılmalıdır. (Mesela atık pillerin toplanması için birçok cam kavanoz, okuldaki her sınıfa ve mahalledeki kahve, bakkal, berber, kasap gibi iş yerlerine, apartman girişlerine konulmalıdır. Her ay belirli kişiler, kavanozlardaki pilleri toplamalıdır.)
• Faaliyet için yapılması gereken duyurular, çeşitli şekillerde yapılmalıdır.(Mesela pil toplamanın önemi afiş ve yazılarla ya da sözlü olarak anlatılmalıdır.)
• Yapılan tüm çalışmalar sunum hâline getirilerek sınıfa sunulmalıdır.
Not: Kitap sonunda yer alan proje değerlendirme ölçeği ile öğrencilerin yaptığı çalışmalar değerlendirilir.
Çevre sorunları ile mücadele etmek, her bireyin görevidir. Bu yapılmadığı takdirde gelecekte çok büyük çevre sorunları oluşacaktır. Şimdi, gelecekte oluşacak çevre sorunlarının sonuçlarının ne olacağını bulmaya çalışalım.
- Cevap: Bu etkinliği yapmamızı istiyorsanız yorum bölümüne yazınız.
Orman Yangınları
Her yıl binlerce dönüm orman arazimiz yangınlar nedeniyle yok olmaktadır. Bir ağacın yetişmesi için yıllar geçmesi gerekirken yangınla birkaç dakika içerisinde birçok ağaç yok oluyor. Orman yangınları ile sadece oksijen kaynaklarımız azalmıyor, o ormanda yaşayan binlerce canlı ve yaşam alanı da yok oluyor. Yapılan araştırmalar, orman yangınlarının en önemli nedeninin dikkatsizlik ve duyarsızlık olduğunu göstermektedir. Ormanda söndürülmeden bırakılan bir kamp ateşi, dikkatsizce etrafa atılan cam şişeler ve sigara
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
Bilinçsiz Avlanma ve Toplama
Ekonomik değerinden dolayı bazı hayvanlar avlanmaktadır. Örneğin zamanından önce ya da sonra yapılan balık avı ile balıklar, yumurtlama döneminde ya da yavru iken avlanmaktadır. Bilinçsizce yapılan bu avlanma ile ülkemizde bazı balık türleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Aynı şekilde, kardelen, orkide, safran gibi bitkiler ekonomik değerinden dolayı toplanmaktadır. Bilinçsiz avlanma ve toplama, bu canlıların nesillerinin yok olmasına; bu durum da bu canlılardan sağladığımız faydaların ortadan kalkmasına neden olacaktır. Ayrıca doğal denge de bozulacaktır.
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
İnsanlar kendi çıkarları için doğaya zarar verebilmektedirler. Görselde görülen kirliliğe, bir fabrikanın atıkları neden olmaktadır. Fabrikalar bu atıkları, kurdukları atık arıtma tesisi ile bir ölçüde giderebilir. Ancak arıtma tesisi kurmak ve işletmek fabrika sahibine ek bir mali yük getireceği için fabrika sahibi bu tesisi kurmamaktadır. Bu durumda, çevremiz gözümüzün önünde yok edilmektedir. Çünkü bu kirlilikte, bir canlının yaşaması mümkün değildir. Bu durumun bedelini insanlık olarak hepimiz ödemekteyiz. Bazen insanlar etrafına yarar sağlamak niyetiyle de çevreye zarar verebilmektedir. Bu durumu daha iyi kavramak için aşağıdaki etkinliği yapalım.
YARARI MI FAZLA, ZARARI MI
Hangi Malzemeler Gerekli?
• A4 kâğıdı
• Kalem
• Renkli karton
Etkinlik Nasıl Yapılacak?
• Sınıfımızda iki grup oluşturalım.
• Aşağıda verilen örnek olayı inceleyelim.
Örnek Olay
Ali Bey, zengin bir iş adamıdır. Ali Bey, doğup büyüdüğü memleketine duyduğu sevgiden dolayı yeni fabrikasını köyüne yapmaya karar vermiştir. Bunun için yukarıda resmi verilen akarsu kenarındaki araziye, fabrikasını kurmaya karar vermiştir. Bu fabrikada hemşehrilerinin çalışmasını, köyünün kalkınmasını hedeflemektedir.
• Birinci grupta yer alan öğrencilerin, Ali Bey’in bu fabrikayı köyüne kurmasıyla ne gibi faydalar elde edeceğini grup arkadaşları ile tartışarak yazmalarını sağlayalım.
• İkinci grupta yer alan öğrencilerin de Ali Bey’in bu fabrikayı köyüne kurmasıyla ne gibi zararların oluşabileceğini grup arkadaşları ile tartışarak yazmalarını sağlayalım.
• Her iki grup da elde ettiği sonuçları açıklasın. Bizler de fabrikanın köye kurulmasının köye faydasının mı yoksa zararının mı olacağına birlikte karar verelim.
Sonuçları Değerlendirelim
1. Zarar oluşturan faktörleri yok etmek için Ali Bey, projesinde ne gibi değişiklikler yapabilir?
- Cevap: Çevreci bir fabrika tasarlanmalıdır. Örneğin bacalara filtreler takılmalı, atıklar nehre boşaltılmamalıdır. Bunlar dışında fabrikada kullanılacak maddeler çevreye zararsız olmalıdır.
2. Günlük yaşamdan çevreye zarar verilen durumlara örnekler veriniz.
- Cevap: Fabrikaların ve gemilerin atıklarını denize boşaltması, yerlere çöp atmak, plastikleri doğaya bırakmak, kullanılmış yağları lavabolara dökmek günlük hayatımızda çevreye zarar verilen bazı durumlardır.
Etkinlikte de görüldüğü gibi insanlar bazen iyi şeyler düşünerek de çevresine zarar verebilmektedir. Çevremiz bizim geleceğimizdir. Çocuklarımıza bırakacağımız emanetimizdir. Emaneti nasıl teslim aldıysak aynı şekilde belki de daha iyi bir duruma getirerek teslim etmeliyiz. İstemeden ya da başka faydalar için bile olsa çevremizi kirletemeyiz. Çünkü çevre, sadece insanların değil başka canlıların da yaşam alanıdır. Bulunduğumuz çevrede insanların yaşama hakkı olduğu gibi diğer canlıların da yaşama hakkı vardır. Biz kendimize dönük yararları düşünerek başka canlıların yaşama hakkını engelleyemeyiz. Bu bilinci gelecek nesillere aktarmak, ileride karşılaşacağımız çevre sorunları için alabileceğimiz en önemli tedbirdir. Bu sebeple çevre ile ilgili duyarlılığı artırmak amacıyla eğitime önem vermeli ve çeşitli çalışmalar yapmalıyız. Aynı zamanda bunun için çalışmakta olan sivil toplum örgütlerine destek vermek de vatandaşlık görevimizdir.
Tartışalım
Doğal yaşam, insan müdahalesi olmadan daha dengededir. Türlerin yok olmasının çeşitli nedenleri olmakla birlikte, insan etkinlikleri bu nedenlerin başta gelenlerinden biridir. İnsan nüfusunun artışı, diğer canlıların yaşam alanlarının daralması sonucunu doğurmuştur. Sizce insan faaliyetleri sonucunda gelecekte ne tür çevre sorunları ortaya çıkabilir? Bu sorunları nasıl azaltırız? Bu sorunlarla nasıl başa çıkarız? Diğer canlıların yaşamlarını tehlikeye atmadan birlikte yaşayabilir miyiz? Bu sorulara vereceğiniz cevapları sınıf ortamında tartışınız.
- Cevap: Bence insan faaliyetleri sonucunda gelecekte doğal kaynakların tükenebilir, sularımız daha da çok kirlenebilir, tarım alanları azalabilir, hava ve toprak kirliliği artabilir. Bu sorunları atlatabilmek istiyorsak yaşanabilir bir tane dünya olduğunu ve kaynaklarımızın tükenebilir olduğu gerçeğiyle yaşamalıyız.
Kendimizi Değerlendirelim 6.2
1. Çevrenizi gözlemleyerek çevre sorunlarına neden olan insan faaliyet ve davranışlarından 10 tanesini maddeler hâlinde defterinize yazınız.
- Cevap:
➢ İnsan nüfusunun sürekli artması
➢ Doğal kaynakların tüketimindeki artış
➢ Orman tahripleri ve orman yangınları
➢ Aşırı otlatma
➢ Motorlu araçların artması
➢ Gübre ve zirai ilaç kullanımındaki yanlışlıklar
➢ Atıklar
➢ Sulak alanların ve göllerin kurutulması
➢ Su kirliliği
➢ Gürültü kirliliği
➢ Şehirlerde altyapı yetersizliği
➢ Çarpık kentleşme
➢ Televizyon, bilgisayar ve röntgen; tomografi vb.; tıbbi cihazların yaygınlaşması ile meydana gelen radyasyon
➢ Nükleer faaliyetler
➢ Toprak kirliliği
2. Yaşadığınız yerde çevre sorunlarının çözümlerine yönelik uygulamalar varsa birkaç tane örnek veriniz. Bu uygulamaları hangi kurumların yaptığını yazınız.
- Cevap: Yaşadığım çevrede tükenebilir kaynaklarımızdan olan suyun geri dönüşümü sağlanmakta, kirli sular sanayi tesislerinde arıtılıp içme suyu haline getiriliyor. Hava kirliliğini azaltabilmek adına fabrikaların bacalarına filtreler takılıyor.
3. Yaşadığınız yerde oluşan bir çevre sorununu inceleyiniz. Bu çevre sorununun olmaması hâlinde çevrenizde ne gibi değişiklikler meydana gelirdi? Açıklayınız.
- Cevap: Yaşadığım yerde deniz kirliliği var. Marmara’daki denizinin üzerindeki salya tabakası deniz kirliliğine sebep olmakta ve denizdeki canlı yaşamını tehdit etmekte. Denizin yüzeyini kaplayan musilaj maalesef etrafa çok kötü bir koku yaymakta, balıkların ölmesine neden olmaktadır.
4. Çevre neden önemlidir? Çevremizi neden korumalıyız? Açıklayınız.
- Cevap: Çevre insanlar ve diğer canlılar için yaşam alanıdır. Her canlının hayatını devam ettirebileceği, sadece belirli şartlarda yaşayabileceği bir doğal çevresi vardır. Ayrıca doğa insan için de son derece büyük bir önem taşımaktadır. Doğal çevre olmazsa insan nefes alacak oksijenden mahrum kalır, diğer hayvanlar yaşam alanı bulamaz. Çevre bu nedenle tüm canlılar için çok büyük bir gereksinimdir. Tüm canlılar için büyük önem taşıyan doğal çevreyi koruyarak devamlılığını sağlamak gerekmektedir. Biz doğayı korumazsak doğa hızla yok olup gidecektir. Gerek çevre sorunları gerekse insanların hatalı davranışları günümüzde doğal çevreye büyük zarar vermektedir. Bu konuda insanlar bilinçlendirilerek çevremize gereken özen gösterilmeli ve bu alanlar özenle korunmalıdır.
“5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayınları Sayfa 146-147-148-149-150 Cevapları” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz 🙂
