5.1. IŞIĞIN YAYILMASI
Konu/Kavramlar: Işığın yayılması
Kutlama programlarında ışık gösterisi izlediniz mi? Işık kaynağından çıkan ışınlar sisin etkisi ile görünür hâle gelmekte ve bu durum güzel bir görsel şov oluşturmaktadır. Işık, havada yayılabildiği gibi boşluk dediğimiz uzayda da yayılabilir. Yani ışığın yayılması için maddesel bir ortama gereksinim yoktur. Bu nedenledir ki Güneş ışınları Dünya’mıza kadar gelmektedir. Peki, ışık nasıl yayılır? Doğal ve yapay kaynaklardan yayılan ışık, bir enerji çeşididir. Bir odada ışık kaynağından çıkan ışınlar doğrudan gözümüze girerken yere doğru baktığımızda, ışınların bir kısmı yere çarpıp yansıyarak gözümüze gelir. Dumanlı bir ortamda el fenerini açtığımızda, dumanlara çarpan ışık gözümüze gelir ve ışığın varlığını hissederiz. Duman, ışığın ortamdaki varlığını hissetmemizi sağlar.
- Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.
Işığı göstermek için çizimlerimizde, ucunda ok olan çizgiler kullanırız. Bu çizgilere ışık ışını ya da sadece ışın denir. Işınlar, gerçekte olmayan sanal çizgilerdir. Işık kaynağından çıkan ışınlar nasıl yayılır? Şimdi, bu soruyu yapacağımız etkinlik ile cevaplayalım.
IŞIK DOĞRUSAL MI YAYILIR?
Hangi Malzemeler Gerekli?
• Mum
• Kibrit
• Makas
• El feneri
• Boş kutu
• Şeffaf olmayan hortum (50 cm)
Etkinlik Nasıl Yapılacak?
• Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım.
• İlk olarak hortumu düz tutarak hortumun bir ucundan da el fenerini açık konuma getirerek tutalım. Diğer uçtan el fenerinin ışığını gözlemleyelim.
• Hortumu eğri şekilde tutarak deneyi tekrarlayalım.
• İkinci olarak boş kutunun farklı yüzeylerine, farklı noktalardan gözlem yapabileceğimiz büyüklükte delikler açalım.
• Kutunun yüksekliğinin yarısı kadar boya sahip bir mumu yakarak boş kutuyu mumun üstüne kapatalım. (Deneyin bu bölümü öğretmen tarafından yapılacaktır.)
• Açılan deliklerden mumu gözlemleyelim. Mumun yaydığı ışınları defterimize çizelim.
Sonuçları Değerlendirelim
1. Hangi durumda, hortumun diğer ucundan el fenerinin ışığını görebildiniz? Görülme ya da görülmeme nedenini defterinize yazınız.
- Cevap: Işık kaynağından çıkan ışınlar, doğrusal olarak yayılır. Bu nedenle düz hortumdan baktığımızda ışığı görebildik.
2. Hangi deliklerden baktığınızda mum ışığını gördünüz?
- Cevap: Işığı açtığımız tüm deliklerden görebildik.
3. Mum ışığını farklı deliklerden gözlemledikten sonra, ışığın yayılmasıyla ilgili nasıl bir sonuca ulaşırsınız? Açıklayınız.
- Cevap: Kutunun farklı noktalarından bakıldığında mum ışığının görülmesi, ışık kaynağından çıkan ışınların her yöne yayıldığını gösterir.
Işık kaynağından çıkan ışınlar, doğrusal olarak yayılır. Aşağıda verilen görselde olduğu gibi mumdan çıkan ışınlar doğrusal olarak yayıldığı için ışığı ancak kız öğrencinin bulunduğu doğrultudan gözlemleyebiliriz. Erkek öğrencilerin bulundukları noktalardan mum ışığı gözlenemez. Düz hortumdan baktığımızda el fenerinin ışığını görüp eğri hortumdan baktığımızda göremememiz, ışığın doğrusal bir yolla yayıldığını kanıtlar. Benzer şekilde, kutunun farklı noktalarından bakıldığında mum ışığının görülmesi, ışık kaynağından çıkan ışınların her yöne yayıldığını gösterir.
Kendimizi Değerlendirelim 5.1
1. Evinizde bulunan bir odadaki ışık kaynaklarını defterinize çiziniz. Bu ışık kaynaklarından çıkan ışınları, farklı renkteki bir kalemle gösteriniz.
- Cevap:
2. Bir caddede yer alan sokak lambalarının caddeyi nasıl aydınlattığını çizimle gösteriniz.
- Cevap:
3. Evinizde ya da başka bir yerdeki masa lambasının resmini çizerek lambanın yaydığı ışınları çizimle gösteriniz.
- Cevap:
“5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayınları Sayfa 104-105-106 Cevapları” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz 🙂
