10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 85 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 85
Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız. (Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
İhmale Uğrayan Halk Dili
alk ağzı, halk dili Anadolu’da konuşulan ses ve şekil bilgisi bakımından belli bölgelere göre farklılaşan dilin iki terimidir. Halk dili ile halk ağzı arasında ne gibi fark var diye bir soru akla gelebilir. Halk dili, daha çok genel bir terim olup belli bölgelere göre az çok farklılaşan bir anlaşma vasıtasının adıdır. Halk ağzı ise bilimsel çalışmalarda kullandığımız anlamı sınırlı bir terimdir. Daha dar bir alanda, bir ilde, ilçede, bir yerleşim yerinde konuşulan yazı dilinden ses, şekil özellikleri, söz varlığı bakımından farklılık gösteren dildir.
Halk dilinde saklı kalan kelimeler, ekler, yazı dilinin en önemli kaynağıdır. Buradan yazı dili sözlüğüne Cumhuriyet tarihi boyunca kelimeler alınmıştır. Omuz anlamında çiğin bunlardan biridir. Türkçe Sözlük’te omuz da var. Bunun gibi Türkçe Sözlükte aynı anlamda kelimeler var. Amaç, Türkçe kökenli kelimelerin yazı diline katılmasıdır. Durum ve anlayış bu olmakla birlikte; halk ağzında yaşayan kelime, deyim, birleşik gibi pek çok türden söze henüz sıra gelmemiştir. “Yüzdeki istenmeyen kılları almak, makyaj yapmak” anlamında yüz almak, Türkçe Sözlük’ün dışında kalmıştır. Bütün tarihî metinlerde ve halk ağzında “zehir” anlamında geçen ağu kelimesi yazı diline girememiştir. Bu kelime terim olarak da kullanılmadı. Buna karşılık hudut Arapça sayılıp Rumca sınır kelimesi öne çıkarıldı ve dilde sıklıkla kullanıldı. Verilen şu bir iki örnekten anlaşıldığı gibi, halk dilinden yazı diline kelime kazandırmada belirlenmiş bir tutumumuz yok.
(…)
Halk ağzında candan söylenmiş saf ve duygulandırıcı ifadeler pek çoktur. Bu duyguları yazı diline kazandırmak ancak yazarların, sanatçıların işidir. Harda konah eylirsen orde yorğanın olem bu tür örneklerden biridir. Anlatımdaki bu inceliği insan yazı dilinde de görmek istiyor.
Birkaç örnek verdikten sonra gelelim ihmale uğrayan halk diline. Türk Dil Kurumunun kurulduğu yıllarda ve daha sonra uzun bir sürede gündemde olan halk dilinin Ana Dilden Derlemeler, Söz Derleme Dergisi, Derleme Sözlüğü yayınlarıyla varlığı, önemi üzerinde heyecanla durulmuş. Türkçe- nin kelime kökleri ve ekleriyle yazı, duygu, solungaç, dalgıç, açı gibi türetilenler dışında halk ağzından da yazı diline kelimeler kazandırılmaya çalışılmış. Türk Dil Kurumunda yoğun derleme çalışmaları başlatılmış. Bu arada Tatarcadan da kelime ve ekler alınmış. Buna rağmen 1980’li yıllara doğru halk dili alanında dikkate değer çalışmalar yapılamadığını; halk ağızlarından, tarihî metinlerden yeterince kelime alınmadığını söyleyebiliriz. İhtiyaçlar, daha çok masa başında kelime türetmekle karşılanmaya çalışıldı. Bu arada yoğun hem halk ağzında hem de tarihî metinlerde bulunuyordu. Türkiye Türk- çesine bir anlamıyla alındı ve kesif kelimesine karşılık olarak dile yerleştirildi. Bu tür başka örnekler verilebilir. Ancak bunların sayıları beklenenin altındadır.
(…)
Halk ağzının asıl zenginliği kelimelerde yüklü olan anlamlardır. Ağız araştırmalarıyla ilgili yayımlanmış eserler bu bakımdan gözden geçirildiğinde anlamların ayrıntılı olarak tespit edilmediği görülecektir.
(…)
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 85 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
