10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 45 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 45
Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız. (Metin düzenlenmiştir.)
Eski Türkçe
Türk yazı dilinin ele geçen ilk örnekleri Orhun Abidelerinin metinleridir. Fakat bu metinler şüphesiz Türk yazı dilinin ilk örnekleri değildir. Çünkü Orhun Abidelerindeki dil yeni teşekkül etmiş bir yazı dili olarak değil, çok işlenmiş bir yazı dili olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan, Türk yazı dilinin başlangıcını ele geçen bu ilk metinlerden çok daha öncelere çıkarmak gerekir. Türk yazı dilinin sekizinci asırdan sonraki gelişmesi ile mukayese edilerek bir tahmin yürütülürse Orhun Abidelerinin yazı dilinde hiç değilse birkaç asırlık bir gelişme mevcut olduğuna kolaylıkla hükmolunabilir. Buna göre Türk yazı dilinin başlangıcını miladın ilk asırlarına, hiç olmazsa Orhun Abidelerinden birkaç asır önceye çıkarmak doğru olur. Fakat Orhun Kitabelerinden daha eski bir metin ele geçmediği için bu yazı dilini ancak sekizinci asırdan itibaren takip edebilmekteyiz.
İşte nazari olarak miladın ilk asırlarında başladığını kabul ettiğimiz ve ilk ele geçen metinleri sekizinci asra ait olan bu yazı dili 12-13. asra kadar devam etmiş olup bu devre, Türk yazı dilinin ilk devresini teşkil etmektedir. Bu ilk yazı dili devresi aynı zamanda müşterek bir yazı dili devresidir. Yani bu yazı dili, bütün Türklüğün tek yazı dili olarak kullanılmış; Orta Asyada geniş bir sahayı kaplayan Türklük âlemi asırlar boyunca hep aynı dille okuyup yazmıştır. O devirden kalma eserlerde görülen ufak tefek farklar ise saha ve zaman farklarından ileri gelen normal ayrılıklar olup tek bir yazı dilinin hudutlarını aşacak mahiyette değildir.
Kâşgarlı Mahmut’un en çok beğendiği ve şivelerle karşılaştırırken “Türkçe” diye adlandırdığı, Haka- niye Türkçesi yahut başka eserlerde Kâşgar dili, Kâşgar Türkçesi adı ile anılan dil hep bu ilk Türk yazı dilidir. Bu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük bir kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğu için bu devreye Uygur devresi, bu yazı diline de Uygurca denilebilir. Fakat Türkoloji öğretiminde Türkçe- nin bu ilk devresi için bugün en uygun isim olarak “Eski Türkçe” tabirini kullanmaktayız. Türkçenin ondan sonraki çeşitli gelişmelerinin kaynağı hep bu döneme çıkmakla birlikte bugün geniş sahalarda ayrı kollara ayrılmış bulunan Türkçenin bütün şekillerinin menşei bu devrede bulunmaktadır. Kısacası Türkçenin bütün yapısı bu devre ile izah edilebilmektedir. Demek ki bu dönem Türkçenin ana Türkçe devresi, ilk devresi, eski devresidir. Onun için bu devreyi “Eski Türkçe” diye adlandırmak çok yerindedir.
O hâlde Türk yazı dilinin ilk dönemi Eski Türkçedir. Eski Türkçeden daha önceki devir ise Türkçenin karanlık devridir. O devir artık Eski Türkçe’nin Çuvaşça ve Yakutça ile bunların da daha ileride Moğolca ile birleştikleri devirdir.
Muharrem Ergin, Türkçenin Tarihî Gelişimi
1. Okuduğunuz metinde kültürel ögelerden biri olan dilin tarihî gelişimi anlatılmaktadır. Sizce Türkçenin yüzyıllardır yaşayan bir dil olmasının sebepleri neler olabilir? Açıklayınız.
- Cevap: Milletleri millet yapan unsurların başında vatan ve dil gelmektedir. Ortak bir kara parçası ve ortak bir dil, millet olma bilincinde çok önemlidir. Bu bilincin eksik olması nedeniyle Türk devletleri yıkılmış, devlet kurma kabiliyeti olan bir millet olduğu için Türkler, yeni devletler kurmuş; din değişiklikleri olmuş, buna bağlı olarak dilimiz başka dillerin etkisine girmiştir. Ama halkın destanları, hikâyeleri, mâni ve türküleri Türk dilinin canlı kalmasını sağlamış ve yavaş yavaş gelişen bu dil kişilerin ortak bilinciyle dünyada yer edinip hak ettiği yeri almayı başarmıştır.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 45 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
