10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Der-Beyan-I Cevami-İ Erzurum Cevapları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Meb Yayınları 9. Ünite Haber Metni Sayfa 290, 291, 292, 293, 294 Der-Beyan-I Cevami-İ Erzurum Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Der-Beyan-I Cevami-İ Erzurum Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 290 Cevabı

1. Daha önce gezip gördüğünüz bir yerde ilginizi en çok neler çekmiştir? Neden?

• Cevap: İnsanlar hep uzak ülkeleri, uzak ülkelerin doğasını, insanlarını, bu insanların yaşayış biçimlerini ve yarattıkları kültür eserlerini merak etmişlerdir. Bir nedenle başka ülkelere giden kişilerle karşılaştığımızda, onları soru yağmuruna tutmamız bundandır. Günümüzde televizyon görüntüleri dünyanın birçok kültürünü yanı başımıza getirdiği halde, hâlâ gezi anılarını dinlemenin ya da okumanın tadı başkadır.

2. Gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazıları okumaktan hoşlanır mısınız? Niçin?

• Cevap: Okurum, çünkü gitme gezme imkanım olmayan yerleri bu yazılarla gezmiş gibi hissederim kendimi. Bu da o yerler hakkında gerek kültürel gerekse de sosyal açıdan bir çok bilgiyi öğrenmem anlamına gelmektedir.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 294 Cevabı

1. Evliya Çelebi, Seyahatname’de Erzurum ile ilgili izlenimlerini anlatırken nelerden faydalanmıştır? Açıklayınız.

• Cevap: Diyaloglardan, rivayetlerden, hikâyelerden, efsanelerden, anılardan, atasözlerinden ve deyimlerden faydalanmıştır.

2. Okuduğunuz metni dil ve anlatım açısından değerlendiriniz. Metnin yazıldığı dönemin dil ve anlatım özellikleri ile yazarın üslubu arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?

• Cevap: Metnin yazıldığı dönemin dil özelliklerini gösterse de günümüz diliyle karşılaştırıldığında bugün kullanılmayan pek çok kelimenin kullanıldığı, süslü benzetmelere ve terkiplere yer verildiği görülür. Yazarın kendi görüşlerini anlattığı yerler metnin dilini de özgün kılar.

3. Metinde gözlem tekniğine ne derece yer verilmiştir? Metinden örnek cümleler göstererek belirtiniz.

• Cevap: Fazla yer verilmiştir. Çünkü bu tür yazılarda yapılan gözlemler büyük öneme sahiptir. Mesela: “Cümlesi yetmiş yedi mihrâbdır. Hepsinin kâdîmi (Ulu Câmi’) dir” cümlesinde olduğu gibi cami gözlemlenmiş  ve metin oluşturulmuştur.

4. Metinde yazar ile anlatıcının aynı kişi olduğunu gösteren cümlelere örnek veriniz.

• Cevap: Ama müşebbek bostanları vefret üzre olup kavunu, karpuzu, lahana ve badincanı, çirişi çok olur. gibi cümlelerden görüleceği üzere Evliya Çelebi hem yazar hem de anlatıcıdır.

5. Okuduğunuz metnin konusunu belirleyiniz.

• Cevap: Erzurum’u gezen Evliya Çelebi’nin izlenimlerini aktarması.

6. Metinden yola çıkarak o dönemin sosyal hayatı hakkında neler söyleyebilirsiniz?

• Cevap: O dönem insanlarının ne gibi işlerle uğraştığı, nasıl giyindiği, ne gibi yemekler yediği ve de Erzurum halkının kimlerden oluştuğu aralarında ne gibi bir bağın olduğu anlatılmaktadır.

7. Metnin konusu ile hedef kitlesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.

• Cevap: Metin merak eden her okura hitap etmektedir. Bu bakımdan metin yazarı sanki karşısındakine bilgi veren bir öğretmen ya da sohbet eden bir arkadaş gibi metnini oluşturmuştur.

8. Metinde bulunan betimleyici ve öyküleyici anlatıma örnek cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.

Betimleyici Anlatım: “Cümlesi yetmiş yedi mihrâbdır. Hepsinin kâdîmi (Ulu Câmi’) dir. Tebriz Kapusunun iç yüzünde tarz-ı kadîm, toprak örtülü, bir minâreli bir câmi’dir.”

Öyküleyici Anlatım: (Külhânî Ahmed Dede) germâ-germ ateşli külhana girüp hâb-ı nâza varırdı. (Sıyâmî Dede) cellâd elinden bir kaç bî-günâhı halâs idüp ertesi günü cürüm sahiplerini bularak tahta kılıcıyla urup öldürürmüş.

9. Metinde yazar gördüklerini ve duyduklarını aktarırken kendi yorumunu metne yansıtmış mıdır? Bu durum dil ve anlatıma nasıl bir katkı sağlamıştır?

• Cevap: Evet, birkaç yerde katmıştır. Çünkü gezip gördüğü yerlerin kültürünün ve sosyal diğer özelliklerinin kendisinde uyandırdığı izlenimleri okurla paylaşmaktadır.

10. Okuduğunuz metinden gezi yazısı türünün özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.

• Cevap:

➜ Gezi yazılarında, gezilip görülen yerin bütün özellikleri ele alınır.
➜ Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafî, tabiî ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır.
➜ Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı bir özellik gösteren insanlar, tarihî ve tabiî güzellikler, farklı kültürler gibi konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslupla yazıya geçirilir.
➜ Gezi yazılarında ayrıca yörenin dil, din, inanç, âdet, gelenek, görenekleri incelenir. Bölgedeki insanların düşünce yapısı ortaya konur.
➜ Bölge, okuyucunun daha iyi anlaması açısından başka bölgelerle kıyaslanır.

11. Metinde sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögelerden hangilerine yer verilmiştir? Metinden örnek cümleler gösteriniz.

• Cevap: Hepsine yer verilmiştir:

Mitoloji: Tebriz Kapusunun iç yüzünde bir bâb-ı bî-bedel ve iki minâresi ser-âmedi vardır ki bu minâreler kâsî-i Çin ü hurşîd gibi dırahşân olup pertev urduk da çeşm-i ben-î Âdem hayrelenir. Bir dahi nazar itmek mümkin olmaz.

Tarihi:Süleyman Hanın vezîri Lala Mustafa Paşa’nın binâsı, İstanbul tarzlı, âlî kubbeli, cümle binâsı rasâs-ı hâs ile mestûr bir câmi’dir.

Sosyal: (Şîrek), (Mîrek) adlı kılıçları meşhûr-ı cihandırlar. Me’kûlâtından tavuk böreği, çiriş denilen sebzenin böreği, bazarlarındaki has beyaz ve yağlı çöreği, bir kulaç has etmeği, ketesi, paçası, tennûr kebâbı, ışkını, herisesi, meşrûbâtından viyas şerbeti, âb şelesi, avâm bozası meşhûr ve ma’rûf-ı cihandırlar.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 295 Cevabı

1. Metinde geçen “Kışının şiddetinden tahıl altmış günde olup ambarlara konulur.” cümlesini cümle türlerine göre inceleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.

• Cevap:

2. Metinde kesme işaretinin farklı kullanımlarına örnek cümleler bulunuz. Bu cümlelerdeki kesme işaretinin kullanım amaçlarını açıklayınız.

• Cevap: Kesme işareti: Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur. Örnek: Rüyasında Peygamber Efendimiz’e “Şefaat ya Resulallah” diyeceğine “Seyahat ya Resulallah” demiştir.

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 290, 291, 292, 293, 294” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.