10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Gün Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112,113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123 3. Bölüm Topraklar Etkinlik Soruları ve Cevapları
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı 3. Bölüm Topraklar Cevapları
3. Bölüm Topraklar
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 103 Cevabı
1. Geçmişten günümüze insan faaliyetleri için büyük önem arz eden toprak, belirli şartlarda yenilenebilen sınırlı bir kaynaktır. Bu kaynağı koruma adına neler yapılabileceğini açıklayınız.
- Cevap: Toprağı korumak için insanların yapmaları gereken bazı faaliyetler bulunmaktadır. Topraklar üzerinde tarım faaliyetlerinin düzenli olarak yapılması, tarım yapılacak alanlarda toprağın iyi analiz edilerek yanlış ilaçlama ve gübrelemeye maruz bırakılmaması gerekmektedir. Bitki örtüsüne zarar vermemeli ve anız yakmak gibi toprağın doğal dengesini bozacak faaliyetlerden uzak durmalıyız. Bununla birlikte toprağın gücünü kaybetmemesi adına ormanların tahrip olmasına önlemler almalı ve ağaçlandırmalar yaparak toprakların yok olmasına engel olmamız gerekmektedir. canlılığı etkileyecek dolaylı ya da doğrudan olabilecek eylemlerden de uzak durulmalıdır.
2. Toprak, insan ve diğer canlılar için nasıl bir öneme sahiptir? Düşüncelerinizi açıklayınız.
- Cevap: Toprak insanların yaşamında çok önemlidir. Besinlerimizi elde edebilmemiz toprağa bağlıdır. Toprak sadece insanlar için değil, tüm canlalar için önemlidir. Bitkiler ancak topraktaki su ve madensel maddeleri alarak büyüyüp gelişirler. Otçul hayvanlar ve insanlar ise bitkileri besin olarak kullanırlar. İnsanlar ve hayvanlar dolaylı olarak besinlerini topraktan sağladıkları gibi onun üzerinde gezinir, dinlenir, barınırlar. Yani toprak tüm canlıların hem beslendiği hem de barındığı yerdir. Doğal zenginlik kaynaklarımız olan ormanların, bitkilerin, evcil ve yabani hayvanların yaşaması, ancak toprak sayesinde olur. Toprağın hem kendisi hem de üzerinde bulunan ormanlar, bitkiler ve hayvanlar birer doğal zenginlik kaynağıdır. Öyleyse toprağı korumalıyız.
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 104 Cevabı
Aşağıdaki görsellerin bulunduğu alanlarda kayaçların ayrışmasında etkili olan faktörleri görsellerin yanlarında bulunan noktalı yerlere yazınız.
- Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 108 Cevabı
Aşağıdaki şekilde bir arazide oluşan farklı toprak türleri gösterilmiştir. Buna göre verilen soruları cevaplayınız.
Hangi toprak türünün bulunduğu alanda toprak kalınlığı daha fazladır? Bu durumun nedenleri nelerdir?
- Cevap: Alüvyal topraklardır. Eğimin az olduğu yerlerde toprak daha kalın bir yapıdadır. Bakı durumu; yamaçlardaki sıcaklık, buharlaşma ve nemliliğin yanı sıra toprak oluşumunu da etkiler. Ayrıca dağların denize dönük yamaçlarının bol yağış alması, toprağın fazla yıkanmasına neden olurken bu yamaçlardaki gür bitki örtüsü de topraktaki organik madde miktarını artırmaktadır.
Yükselti değiştikçe ve denizlerden uzaklaştıkça toprak türlerinin değişmesinin nedenleri neler olabilir?
- Cevap:
Bulundukları yerler göz önüne alındığında hangi toprakların oluşumunda kimyasal ayrışma daha fazladır? Bu durumun nedenlerini açıklayınız.
- Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 111 Cevabı
Yanda verilen grafik hangi iklim tipine ait olabilir?
- Cevap: Tropikal (muson) iklim.
Bu iklim bölgesine ait toprak çeşidini ve bu toprağın oluşmasında hangi ayrışma türünün daha belirgin olduğunu açıklayınız.
- Cevap: Kahverengi orman toprakları görülür. Yıkanmanın yeterli olmasından dolayı kireç oranı düşük olan bu topraklar, tarım açısından oldukça elverişlidir.
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 112 Cevabı
Aşağıdaki dünya haritasında zonal toprakların bulunduğu alanlar numaralarla gösterilmiştir. İsimleri verilen toprak türleriyle harita üzerindeki numaraları eşleştiriniz.
- Cevap:
➜ Kahverengi orman toprakları ()
➜ Laterit topraklar (2)
➜ Tundra toprakları (7)
➜ Kahverengi bozkır toprakları ()
➜ Çernozyom topraklar ()
➜ Çöl toprakları (3)
➜ Podzol topraklar (8)
➜ Kırmızı Akdeniz toprakları ()
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 113 Cevabı
Aşağıda özellikleri verilen toprakların hangi intrazonal toprak tipine ait olduğunu karşılarındaki noktalı yerlere yazınız.
- Cevap:
Toprak Türü
Su oranının fazla olduğu bataklık toprağıdır. Hidromorfik topraklar.
Kurak dönemde toprakta geniş çatlaklar oluşurken yağışlı dönemde ise toprak suya doyduğu için şişer. Vertisoller.
Toprağın üst kısmında tuz, soda, karbonat ve çeşitli sülfatların yoğun olarak bulunduğu bir katman oluşur. Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde görülür. Halomorfik topraklar.
Yumuşak kireç taşları üzerinde oluşan ve genellikle koyu renkte olan topraktır. Rendzinalar.
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 115 Cevabı
Aşağıda verilen özelliklerin hangi toprak türüne ait olduğunu karşılarındaki noktalı yerlere yazınız.
- Cevap:
Toprak Türü
➜ Sıcak ve nemli bölgelerin aşırı yıkanmış, humus bakımından fakir ve kırmızı topraklarıdır: Laterit topraklar
➜ Akarsuların taşıdığı malzemenin delta ovalarında veya çukur alanlarda birikmesi sonucu oluşur: Alüvyal topraklar
➜ Bu topraklar oldukça verimli olup orta kuşağın yarı nemli karasal iklim bölgelerinde oluşur: Çernozyum
➜ Volkanik olaylar sonucu çıkan kum boyutundaki malzemeler ile akarsuların oluşturduğu kum depoları üzerinde oluşur: Regosoller
➜ Buzul aşındırması sonucu biriken malzemelerden oluşur: Morenler
➜ Kalkerler üzerinde oluşan ve demir oksit oranı yüksek olan Akdeniz topraklarıdır: Terra rossa
➜ Kışın donan, yazın da çözünerek bataklık hâline gelen topraklardır: Tundra toprakları
➜ Humus bakımından zengin olup yaprak döken ağaçlar altında oluşur: Kahverengi orman toprağı
➜ Şiddetli buharlaşmaya bağlı olarak tuz ve kirecin yüzeyde biriktiği zonal topraktır: Halomorfik topraklar
➜ Step bitki örtüsü altında oluşan ve yıkanmanın az olduğu topraklardır: Kahverengi kestane toprakları
➜ Kumlu, çakıllı ve su geçirgenliği yüksek olup eğimli yamaçlarda oluşur: Kolüvyal topraklar
➜ Orta kuşağın soğuk nemli iklim bölgelerinde iğne yapraklı ormanların altında oluşur: Podzol topraklar
➜ Eğimli yamaçlarda sel sularının kumları taşıması ve geride iri taşların kalması sonucu oluşur: Litosol
➜ Rüzgâr aşındırması sonucu biriken malzemelerden oluşur: Lösler
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 119 Cevabı
Öğretmenleriniz ve sınıf arkadaşlarınızla birlikte yakın çevrenizde bulunan tarım alanı, mera alanı veya ormanlık alana bir gezi düzenleyiniz. Gittiğiniz yerdeki toprakları gözlemleyerek mevcut toprak profilini inceleyiniz. Toprağın rengi, yapısı, kalınlığı ve organik madde miktarının yörede görülen iklim, yeryüzü şekilleri, anakaya ve bitki örtüsü ile ilişkisini araştırınız. Topraktaki yıkanmanın yeterli olup olmadığını gözlemleyiniz. Yaptığınız gözlem ve araştırma sonuçlarına göre bir rapor hazırlayınız. Bölüm sonunda yer alan kontrol listesini doldurarak yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz.
- Cevap: Bu etkinliği siz yapmalısınız.
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 122 Cevabı
Türkiye’de topraklar; genellikle tarım, hayvancılık, ormancılık ve sanayide ham madde ihtiyacının karşılanması gibi faaliyetlerde kullanılmaktadır. Öğretmenleriniz ve sınıf arkadaşlarınızla birlikte yakın çevrenizde bulunan tarım alanlarına bir gezi düzenleyerek bu toprakların kullanım alanlarını gözlemleyiniz. Bu gözlemlerinizde tarım topraklarının amaç dışı kullanımına yönelik örnekler var mıdır? Bu tür kullanımın ülke ekonomisini nasıl etkileyebileceğini araştırınız. Yaptığınız gözlem ve araştırma sonuçlarına göre bir rapor hazırlayınız.
Bölüm sonunda yer alan kontrol listesini doldurarak yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz.
- Cevap: Bu etkinliği siz yapmalısınız.
Türkiye topraklarının erozyona uğrama nedenlerini, ortaya çıkan sonuçları ve erozyonun önlenebilmesi için neler yapılması gerektiğini araştırarak bulduğunuz sonuçları sınıfta paylaşınız.
- Cevap: Sadece toprağın üst kısmının diş kuvvetlerle aşındırılıp, taşınması olayıdır. Erozyonun en önemli nedeni, doğal bitki örtüsünün ortadan kaldırılmasıdır. Ülkemizde her yıl 500 milyon ton toprak aşındırılmaktadır. Avrupa’da bu 320 milyon tondur.
EROZYONUN NEDENLERİ:
➜ Arazinin çok engebeli ve eğimli olması.
➜ Araziyi yanlış kullanma
➜ Toprağı eğimli aynı yönde sürme
➜ Ormanlarda tarla açma
➜ Doğal bitki örtüsünün yok edilmesi
➜ Yangınlar
➜ Aşırı otlatılma
➜ Tarla açma
➜ İklimin etkisi – sağanak yağışlar
➜ Ana kayanın etkisi- dirençsiz tabakalar.
EROZYONUN SONUÇLARI:
➜ Doğal dengenin bozulmasına
➜ Arazinin verim değerinin düşmesine
➜ Barajların dolmasına
➜ Tarım alanlarının kum ve çakıllarla kaplanmasına
EROZYONU ÖNLEMENİN YOLLARI:
➜ Ülkemizdeki araziler yetenek sınıflarına göre kullanılmalıdır.
➜ Çiftçiler eğitilmelidir.
➜ Erken otlatılma önlenmelidir.
➜ Ağaçlandırma yapılmalıdır.
➜ Keçilerin otlatılması önlenmelidir.
➜ Dağınık alanlarda değişik yerleşmeyle birlikte ortaya çıkan tarla olayları engellenip, toplu köyler kurulmalıdır.
➜ TEMA vakfının çalışmaları desteklenmelidir.
➜ Doğayı ve doğal kaynakların koruma konusu devlet politikası olmalıdır.
10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112,113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
