10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı 1. Bölüm Dünya’nın Yapısı ve Oluşumu Süreci Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Gün Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68 1. Bölüm Dünya’nın Yapısı ve Oluşumu Süreci Ölçme ve Değerlendirme Etkinlik Soruları ve Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı 1. Bölüm Dünya’nın Yapısı ve Oluşumu Süreci Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

1. Bölüm Dünya’nın Yapısı ve Oluşumu Süreci Ölçme ve Değerlendirme

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 62 Cevabı

A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcük veya sözcükleri yazınız.

• Cevap:

1. Volkan konilerinin tepe kısımlarında patlamayla oluşan çukura kaldera denir.
2. Tektonik depremler, etki alanı en geniş olan deprem türüdür.
3. Ergene Ovası ile Çukurova’nın her yıl çökmesi epirojenez örneğidir.
4. Ağrı Dağı tabakalı volkanlara, Kula volkanları da kül konisine örnektir.
5. Toros Dağları 3 Jeolojik Zaman’da oluşmuştur.
6. Fosiller tortul kayaçların içerisinde bulunur.
7. Dünya’nın derinliklerine doğru inildikçe sıcaklık, yoğunluk ve basınç artar.
8. Püskürük ve tortul kayaçlarla başkalaşım kayaçlarının değişime uğrayarak birbirlerine ya da başka bir kayaca dönüşmesi olayına kayaç döngüsü denir.
9. Türkiye Akdeniz – Himalaya Deprem Kuşağı’nda yer alır.
10. Barkan, rüzgârın biriktirme faaliyeti sonucu oluşmuş hilal şeklindeki kum birikintileridir.
11. Kalker, kaya tuzu ve jips gibi suda kolay çözünebilen kayaçların bulunduğu alanlara karstik arazi denir.
12. Derinlik volkanizması sonucu magmanın yer kabuğu içerisinde katılaşmasıyla batolit, lakolit, dayk ve sill gibi şekiller oluşur.
13. Epirojenez sonucunda denizin geri çekilmesi olayına regresyon denir.
14. Kıyıya yakın bir adanın kıyı oklarıyla karaya bağlanması sonucu tombolo adı verilen şekiller oluşur.
15. Uvalaların zamanla genişleyerek birleşmesi sonucu polye adı verilen ovalar oluşur.
16. Yer kabuğu, sima ve sialden oluşur.
17. Akarsu yatağında farklı dirençteki tabakaların akarsu tarafından farklı seviyelerde aşındırılmasıyla oluşan basamaklı şekillere taraça denir.

B) Aşağıdaki görselde numaralarla gösterilen yeryüzü şekillerini tabloda verilen ifadelerle eşleştiriniz.

• Cevap:

➜ Çağlayan (10)
➜ Birikinti konisi (8)
➜ Kıyı oku (12)
➜ Peribacaları (3)
➜ Sirk (1)
➜ Volkanik dağ (2)
➜ Tombolo (7)
➜ Lagün (6)
➜ Plato (11)
➜ Menderes (5)
➜ Taraça (14)
➜ Buzul vadisi (15)
➜ Kumsal (16)
➜ Krater (13)

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 63 Cevabı

Ön bilgilerinizin yanı sıra yukarıdaki metin ve haritadan da yararlanarak 19, 20, 21, 22, 23 ve 24. soruları cevaplayınız.

19. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Göreme Millî Parkı’nda daha çok hangi yeryüzü şekilleri bulunmaktadır? Bu yeryüzü şekillerinin oluşum süreçlerini kısaca açıklayınız.

• Cevap: Peribacaları-Bu ilginç oluşumlar vadi yamaçlarından inen sel sularının ve rüzgarın, tüflerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla oluşmuşlardır.

20. 1825 m yükseltiye sahip Alacabel Geçidi’nde denizlerde yaşayabilen canlılara ait fosillerin bulunması nasıl açıklanabilir?

• Cevap: Alacabel Geçidi’nde denizlerde yaşayabilen canlılara ait fosillerin bulunmasının nedeni o dönemde buranın ve Anadolu’nun büyük bir kısmının denizlerle kaplı olması ve sonradan yükselmesidir.

21. Deniz kenarına kurulmuş bir yerleşme olan Kaş’ta kıyı çizgisine paralel olarak uzanan ada ve yarımadalar bulunmaktadır. Bu bakımdan Kaş, sahip olduğu kıyı özellikleri açısından hangi kıyı tipine örnektir?

• Cevap: Dalmaçya kıyı tipi.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 64 Cevabı

22. Alacabel Geçidi’nde karşılaşılan kaya parçası, sahip olduğu özellikler açısından hangi kayaç türüne örnektir? Nedenleriyle birlikte açıklayınız.

• Cevap: Tortul kayaçlar-Bu kayaçlar dış kuvvetler tarafından aşındırılan malzemenin çukur yerlere taşınarak katmanlar şeklinde birikmesi ile oluşur. Ayrıca katmanlar arasında fosil denilen canlı kalıntıları da bulunur

23. Kardeşler; tatil amacıyla Rize’den Antalya’ya giderken haritada 1, 2, 3, 4 ve 5 numara ile gösterilen yerlerden geçmişlerdir. Harita üzerinde numaralarla belirtilen yerlerde bulunan dağların isimlerini atlasınızdan yararlanarak yazınız.

• Cevap: 1-Kaçkar D. 2-Palandöken D., 3-Erciyes D., 4-Geyik D., 5-Bey D.

24. Yolculuk boyunca takip edilen güzergâhı yansıtan profil tipi aşağıdakilerden hangisine benzemektedir? Doğru profilin yer aldığı kutucuğu işaretleyiniz.

• Cevap: 3. sıradaki profil (alt sol).

25. Oluşum aşamaları verilen bu yeryüzü şeklinin adı nedir?

• Cevap: Obruk

26. Bu yeryüzü şeklinin oluştuğu arazilerle bu arazilerin sahip olduğu özellikleri kısaca açıklayınız.

• Cevap: Karstik arazi-Aşınıma karşı dirençsiz, kolay eriyebilen kayaçların (kayatuzu, jips, kalker vb.) bulunduğu bu arazilerde yüzey suları az, tarım olanakları sınırlı ve yerleşmeler ile nüfus azdır

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 65 Cevabı

Japonya’nın kuzeydoğu sahilindeki Fukuşima kenti açıklarında 7,3 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Japonya Meteoroloji Ajansı, depremin 10 kilometre derinlikte oluştuğunu duyurdu. Ajans, bugün meydana gelen ve boyu bir metreyi aşan dev dalgalara yol açan depremin, 11 Mart 2011’de Fukuşima nükleer felaketine neden olan 9 büyüklüğündeki büyük sarsıntının artçı şoku olduğunu açıkladı.
Meksika’nın güney açıklarında meydana gelen 8,1 büyüklüğündeki depremde 58 kişi yaşamını yitirdi. ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS), merkez üssü Pijijiapan kentinin 87 kilometre güneybatısı olan 8,1 büyüklüğündeki depremin 69,7 kilometre derinlikte kaydedildiğini açıklarken Meksikalı yetkililer ise depremin büyüklüğünü 8,2 olarak ilan etmişti. Depremin ardından 62 artçı sarsıntı kaydedilirken yaklaşık 50 milyon Meksikalının depremi hissettiği açıklanmıştı. Deprem nedeniyle Meksika açıklarında oluşan dalgaların bir metreye ulaştığı duyuruldu.

Yukarıdaki haber metinlerine ve haritaya göre aşağıda yer alan 27, 28, 29 ve 30. soruları cevaplayınız.

27. Japonya ve Meksika’da deprem riski neden fazladır?

• Cevap: Levha sınırlarında bulunurlar.

28. Deprem sonrası her iki ülkede de kıyıda oluşan dalgalara ne ad verilmektedir? Bu dalgaların oluşma nedenini açıklayınız.

• Cevap: Tsunami – Bu dalgalar, okyanus ya da denizlerin tabanında meydana gelen deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi sonucu oluşur.

29. Her iki ülkenin de büyük depremlere maruz kalmasında etkili olan levhalar hangileridir?

• Cevap: Pasifik, Filipinler, Avrasya, Kokos, Karayip ve K. Amerika levhaları

30. Okyanusların en derin noktası olan Mariana Çukurunun oluşumu nasıl açıklanır?

• Cevap: Filipinler ve Pasifik levhalarının birbirlerini itmesi sonucu bu çukur oluşmuştur.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 66 Cevabı

31. Yukarıda bahsedilen Tuzla köyünde deprem sonrası yeni sıcak su kaynaklarının çıkması nasıl açıklanabilir?

• Cevap: Faylar ve sıcak su kaynakları benzer alanlarda bulunurlar. Dolayısıyla bir depremden sonra arazide yeni sıcak su kaynakları oluşabilir

32. Napoli’nin batısında yer alan Pozzuoli’de Roma Dönemi’ne ait Serapis Tapınağı bulunmaktadır. Bu tapınağın 3 sütunu üzerinde, tabandan 5-6 metre yüksekte, folasların (taş yiyen bir midye türü) açtığı oyuklar vardır. Ayrıca bu tür canlılara ait kavkıların (kabuk) yer aldığı sedimenterler bugünkü deniz seviyesinden 7 metre yukarıda bulunmaktadır. Yukarıda bahsedilen durumun ortaya çıkma nedeni nedir?

• Cevap: Epiro- jenez

33. Türkiye’nin bulunduğu alanın önemli bir kısmı peneplen hâlindeyken III. Jeolojik Zaman’ın sonlarında tekrar yükselmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde bu durumun ortaya çıkardığı sonuçlardan biri değildir?
A) Akarsuların denge profiline ulaşmış olması
B) Ortalama yükseltinin fazla olması
C) Kıyı taraçalarının görülmesi
D) Yükseltisi fazla olan platoların bulunması
E) Çeşitli akarsu aşındırma şekillerinin bulunması

• Cevap: A

34.Aşağıdaki ülkelerin hangisinde deprem ve volkanizma olayları diğerlerine göre daha az görülür?
A) Şili B) İtalya
C) Endonezya
D) Filipinler
E) Avustralya

• Cevap: E

35. Yer kabuğunun üst katmanı olan kıtasal kabuk, ağırlığına göre magmaya gömülmüş durumdadır. Buna göre kıtasal kabugun en kalın olduğu kısımlar, aşağıdaki yeryüzü şekillerinden hangisinde yer alır?
A) Okyanus tabanlarında
B) Delta ovalarında
C) Deniz kıyılarında
D) Platolarda
E) Dağlık alanlarda

• Cevap: E

36. Ülkemizde bulunan kanyon, obruk, traverten ve mağara gibi yeryüzü şekillerinin oluşmasında en etkili olan kayaç türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Granit
B) Bazalt
C) Kalker
D) Tüf
E) Obsidyen

• Cevap: C

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 67 Cevabı

Yukarıda yer alan I ve II. şekillerde farklı yeryüzü şekilleri gösterilmiştir. 37, 38, 39 ve 40. soruları bu şekillere göre cevaplayınız.
37. Yukarıda gösterilen yeryüzü şekillerinin oluşmasına neden olan kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Epirojenez
B) Deprem
C) Orojenez
D) Volkanizma
E) Regresyon

• Cevap: C

38.Yukarıdaki görsellerde harflerle gösterilen yeryüzü şekilleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

39. I. Tortul tabakaların sertlik durumu
II. Levhaların hareket etmesi
III. Volkanizma faaliyetlerinin görülmesi
IV. Bulunduğu bölgenin iklim özellikleri
Yukarıdaki faktörlerden hangileri bu şekillerin oluşmasında etkilidir?

• Cevap: D

40. Yanda oluşumu verilen I ve II. şeklin yüksekte kalan kısımlarına ülkemizdeki hangi dağlar örnek verilebilir?

• Cevap: A

41. Uludağ Üniversitesi Coğrafya Bölümü öğrencisi bir grup araştırmacı; Batı Anadolu’dan başlayarak sırayla Göller Yöresi, İç Anadolu’nun güneyi, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu’da kapsamlı bir arazi çalışması yapmış ve bu bölgelerle ilgili şu sonuçlara ulaşmışlardır:
I. Yeryüzü şekilleri bakımından sade bir görünüme sahip olmakla birlikte rüzgârların aşındırma ve biriktirmesiyle oluşmuş yeryüzü şekilleri oldukça fazladır.
II. Levha hareketlerine bağlı olarak kırılmalarla yer yer horst-graben sistemleri oluşmuştur.
III. Ortalama yükseltileri oldukça fazla olan volkan dağları bir hat boyunca güneybatı-kuzeydoğu yönünde uzanır.
IV. Türkiye’de karstik şekillerin en yaygın olduğu alanlardandır.
V. Ortalama yükseltisi 800-1000 m civarında olup Karacadağ Volkanı, bölgenin en engebeli ve en yüksek alanıdır.
Buna göre yukarıda verilen özelliklerden hangisi Batı Anadolu’da bulunan bir alana aittir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V

• Cevap: B

42. Yerkürenin oluşmaya başlamasından bugüne kadar yaklaşık 4,6 milyar yıl geçmiştir. Yerkürenin oluşum sürecini daha kolay inceleyebilmek amacıyla bu süre çeşitli zamanlara ve devirlere ayrılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu zaman ve devirler belirlenirken göz önünde bulundurulan olaylardan biri değildir?
A) İklim değişimleri
B) Bazı canlıların ortaya çıkması veya yok olması
C) Orojenik hareketler
D) Önemli icatlar
E) Levha hareketleri

• Cevap: D

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 68 Cevabı

43. Türkiye’nin en ilginç volkan dağlarından biri olan Nemrut Dağı, Tatvan (Bitlis) ilçe merkezi yakınlarında bulunmaktadır. Van Gölü’nün hemen batısında bulunan bu dağ, aynı zamanda Van Gölü’nün oluşumu ve şekillenmesinde etkili olmuştur. Nemrut Dağı Mesozoyik’te oluşmuş, sahip olduğu kraterin Kuvaterner’in sonlarına doğru çökmesiyle de geniş bir kaldera meydana gelmiştir. Bu çöküntünün içerisinde Türkiye’nin en büyük krater gölü olan Nemrut Gölü bulunmaktadır. Ancak Nemrut Dağı’nın asıl ünü, bu fiziki özelliklerinden çok MÖ 69 ile MS 72 yılları arasında Kommagene Krallığı Dönemi’nde yapılan tümülüs ve tanrı heykellerini üzerinde bulundurmasından kaynaklanmaktadır.
Parçada sözü edilen Nemrut Volkanik Dağı’yla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Bitlis ili sınırları içerisinde yer alması
B) III. Jeolojik Zaman’da oluşması
C) Üzerindeki Nemrut Gölü’nün Türkiye’nin en büyük krater gölü olması
D) Van Gölü’nün oluşumu ve şekillenmesinde etkili olması
E) Üzerinde Kommagene Krallığı Dönemi’nde yapılan tümülüs ve tanrı heykellerinin bulunması

• Cevap: E

44. Aşağıda ülkemize ait verilen oluşumlardan hangisi diğerlerine göre günümüze daha yakın bir jeolojik zamanda meydana gelmiştir?
A) Toros Dağları
B) İstanbul ve Çanakkale boğazları
C) Kütahya linyit yatakları
D) Güneydoğu Anadolu’daki petrol yatakları
E) Batı Anadolu’daki bor yatakları

• Cevap: B

45.Yukarıdaki Türkiye haritasında numaralarla gösterilen ova ve platolarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır 
A) I numaralı yerdeki ovanın oluşumunda daha çok tektonik hareketler etkilidir.
B) II numaralı yerdeki yeryüzü şekli karstik platoya örnektir.
C) III numaralı yerdeki ova oluşumuna göre deltadır.
D) IV numaralı yerdeki ova Türkiye fiziki haritasında yeşil renkle gösterilir.
E) V numaralı yerdeki yeryüzü şekli lav platosuna örnektir.

• Cevap: D

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.