10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 209 Cevapları Pasifik Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
10. Sınıf Kimya Pasifik Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 209
2. Bölüm Değerlendirmesi
A. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. Hazır gıda ile doğal gıda arasındaki farklılıklar nelerdir?
- Cevap: Doğal gıdalar ve organik gıdalar arasındaki en büyük fark organik gıdaların kontrol altında yapılmasıdır. Organik gıdalar için; organik, biyolojik, ekolojik diyebilmemizin aksine doğal gıdalarda bu gibi terimlerin garantisi yoktur. Doğal gıdalarda da herhangi bir tarım ilacı, kimyasal gübre kullanılmaz fakat bunun herhangi bir resmi kontrol süreci ve belgelendirilmesi yoktur. Bu sebepten dolayı doğal gıda adı altında satılan ürünlerin herhangi bir garantisi yoktur. Organik gıda üreticilerinin Tarım Bakanlığı tarafından onaylaymış belgeleri vardır.
2. Bir hazır gıdada, gıda boyası ne amaçla kullanılır?
- Cevap: Gıda boyaları yemeklere rengini veren pigmentlerden elde edilmiştir. Piyasada satışı yapılan şekerler ve reçel gibi hazır ürünlerin büyük bir bölümünde gıda boyaları vardır. Tek başına kullandığınız zaman bir gıda özelliğini taşımıyor olsa da tarifler içerisine eklendiği aman lezzetli ve doyurucu besinler ortaya çıkabilir. Gıda boyaları toz ya da sıvı halde satılabilir. Simli, gümüş ve sprey formları da vardır.
3. Sütün pastörizasyon işlemi nasıl yapılır?
- Cevap: Pastörize işlemi çiğ sütün 72-74 °C de 15 saniye ısıtılması ve hızla soğutulması işlemidir. Pastörizasyon işleminde yüksek sıcaklık ve basınç olmadığı için sütün faydalı bakterileri, yağı, proteinleri vb. bileşenleri zarar görmez. Evde yapılan sütün kaynatılma işleminden farksızdır. Çiğ sütten elde edilen tüm faydalar pastörize sütten edilir. Yağı alınmaz ise ve homojenize edilmez ise çiğ sütten elde edilen yoğurt gibi benzer kalitede yoğurt elde edilebilir. Ancak yağı alınırsa veya homojenizasyon uygulanırsa, homojenize işlemindeki yüksek basınç nedeni ile protein ve diğer bileşenler de bir miktar zarar göreceği için, yoğurt kalitesinde çiğ süt ile yapılan yoğurda göre bir miktar kalite düşüklüğü görülebilir.
4. Hazır gıda etiketleri üzerinde üretim ve son tüketim tarihleri ne amaçla yer alır? Bu tarihler verilmezse ne olur?
- Cevap: Son kullanma tarihi, yiyeceğin raf ömrünü belirten tarihtir. Başka bir deyişle, yiyeceğin üretildiği tarihten bozulacağı tarihi işaret eder. Ayrıca, tarihte değişikliğe sebep olabileceği için sıcaklık, ışık ve oksijen gibi etkenleri de göz önünde bulundurulur. Bir yiyecek bir çok farklı sebepten bozulabilir. Sebebi ne olursa olsun koruma yöntemleri ile yiyeceğin durumu kontrol altına alınmalıdır. Bu yöntemler arasında soğutma ya da dondurmayı söyleyebiliriz. Bu yöntemler sayesinde yiyecek uzun süre iyi durumda kalabilir. Her halükarda, bu tarih oldukça önemlidir. Sağlığınıza tehdit oluşturabileceği için bu durum özellikle süt ürünleri ve et gibi kolay bozulan yiyecekler için geçerlidir. Bilmiyor olabilirsiniz; ancak yiyeceklerin üzerine son kullanma tarihi ya da “tavsiye edilen tüketim tarihi” koymak hukuken bir zorunluluktur.
5. İnsanlar hazır gıdalardan neden endişe duyarlar?
- Cevap: Gıda katkı maddeleri çeşitli amaçlarla gıdanın içine konulmuş normalde içinde bulunmayan maddelerdir. Raf ömrünü uzatmak, belli bir lezzeti tutturmak veya tat bağımlılığı yapmak için kullanılıyor. İnsanlar o ürünü tükettiklerinde başka bir ürünü yemesinler diye içine katıyorlar. Dışardan birtakım kimyasallar ekliyorsunuz. Bu kimyasalların insan sağlığına bir faydası yok. Endüstrinin daha fazla kar elde edilmesi için bu kimyasallar kurulmuş. Bağımlılık yapan her madde insan sağlığına zararlıdır. Bazı hastalar, doktorlarına “Falanca marka çikolatadan akşam bir kavanoz yemeden uyuyamıyorum, bana sadece onu verin”, “Onu yiyemem hocam özellikle falanca marka olacak” diyor. Bu tat bağımlılığı endüstri müşteriyi kendisine bağlamak için kullanıyor. Bu da aşırı gıda tüketimini getiriyor. Aşırı gıda tüketimi obeziteye, diyabete en önemlisi kalp damar hastalıklarına yol açıyor.
6. Yağlar hangi özelliklerine göre sınıflandırılır?
- Cevap: Yağlar basit (nötral yağlar) yağlar, bileşik yağlar ve steroidlerdir.
a. Basit (Nötral) Yağlar
Bir gliserolün üç yağ asiti ile birleşmesi sonucu oluşurlar. Bu yağlar trigliserit olarak adlandırılır. Gliserole bağlanan yağ asitlerinin üçü de aynı olabileceği gibi, farklı da olabilir. Doymuş yağlar, doymamış yağlar, depo yağlar ve mumlar bu gruba girer.
b. Bileşik Yağlar
Bileşik yağların yapısında gliserol ve yağ asitinden başka azot, fosfat, glikoz gibi maddeler de bulunur. Hücre zarının yapısına katılan fosfolipit ve glikolipit bileşik yağdır.
Fosfolipit; yapısında gliserol, yağ asiti, fosforik asit ve bir azot bazı bulunur.
Glikolipit; gliserolün üçüncü karbon atomunun hidroksil grubuna glikoz bağlıdır. Hücre zarının yapısında bulunur.
c. Steroidler
Birbirine kaynaşmış dört halka içeren karbon iskeleti vardır. Bu yapıya farklı fonksiyonel grupların bağlanmasıyla farklı steroidler oluşur. Vitamin ve hormon olarak görev yapan çeşitleri vardır.
Örnek
D vitamini, eşey hormonları, böbrek üstü bezinin korteks hormonları. Kolesterol de bir steroid moleküldür. Hayvan hücrelerinin zarına katılır. Kolesterol, hücre zarının asitlere ve eritici maddelere karşı dirençli olmasını sağlar. Hücrenin su kaybını engeller. Bitkilerde kolestorol bulunmaz. Bazı steroidlerin sentezinde öncül maddedir. Kolesterol kanda serbest olarak bulunur. Ancak kolesterol miktarı artarsa zamanla damarların iç çeperinde birikerek damar sertliğine ve tıkanıklığına neden olabilir. Bitkilerde renk veren karotinoidler de lipit çeşididir. Karaciğerde b– karotinoidin oksidatif parçalanması ile A vitamini oluşur.
7. Sızma, vinterize, rafine, riviera yağların birbirinden farklılıkları nelerdir?
- Cevap:
Yağlı tohumlardan elde edilen ham yağa uygulanan işlemlerin farklılığına göre farklı çeşitte yağlar elde edilir. Bunlar sızma yağ, rafine yağ, riviera tipi yağ, vinterize yağ ve sabunluk (pirina) yağ olarak sınıflandırılabilir.
Sızma Yağ
Sızma yağlar, tohumlarından presle elde edildiği gibi başka hiçbir işlem görmeden kullanılır. Örneğin, zeytinlerin preslenmesi sonucu oluşan yağ, zeytin suyu ve posasından ayrılarak sızma zeytinyağı elde edilir. Özellikle sızma ayçiçek yağı ve sızma mısırözü yağları da yemeklerde kullanım için son derece uygun olan yağ çeşitleridir.
Rafine Yağ
Yüksek asitli ya da doğrudan yemeye uygun olmayan özelliklere sahip yağlara uygulanan kimyasal işlemler (rafinasyon) sonucu elde edilen yağlara rafine yağ denir. Yağın rafine edilmesi sonucu asitlik derecesi sıfıra ya da tüketilebilmesi için uygun olan bir değere kadar düşürülür. Ayrıca yağ, istenmeyen tat ve kokudan da arındırılmış olur.
Riviera Tipi Yağ
Riviera tipi yağ, rafine yağla sızma yağın belirli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen bir yağ çeşididir. Genellikle bu harman yağlarda rafine yağ oranı daha yüksek olur. Bu sayede her iki yağ çeşidinin özelliklerini içeren bir yağ elde edilir. Buna göre riviera tipi yağlar, sızma yağın kendine özgü tat ve kokusu ile rafine yağın hafifliğini bir arada içerir. Bu tür yağlarda asitlik derecesi en fazla %1 oranında olur.
Vinterize Yağ
Düşük sıcaklıklarda katılaşan ve bunun sonucunda yağda bulanıklığa neden olan maddelerin yağdan uzaklaştırılmasıyla elde edilen yağlara vinterize yağ denir. Vinterize yağlar, özellikle soğukta kullanımlar için uygundur. Vinterizasyon işlemi yapılmamış yağlar, belli bir sıcaklığın altında bulanıklaşır.
Sabunluk (Pirina) Yağ
Pirina, zeytinin sıkıldıktan sonra arta kalan alt üründür. Pirina yağı sofralarda kullanılamayacak kadar yüksek asitlik derecesine sahip ve sindirim sisteminde yanmaya neden olacak tatta olduğu için besin olarak kullanılamaz. Bu tür yağlar, ekonomik olarak değerlendirilmek amacıyla sabun üretiminde kullanılır. Bu yüzden butür yağlara sabunluk yağ denir. Böylece sabun üretiminde kullanılan, besin olarak tüketilmeye uygun olmayan yağlar değerlendirilir.
B. Aşağıdaki ifadelerden doğru olarak düşündükleriniz için “D”, yanlış olarak düşündükleriniz için “Y” harfini yay ayraç içine yazınız. Yanlış olarak düşündüğünüz ifadenin doğrusunu verilen boşluğa yazınız.
- Cevap:
(D) 1. Balık konservesi bir hazır gıdadır.
(D) 2. Sütün pastörizasyonunda süt, yaklaşık 70-80°C arasında kısa süre ısıtılır.
(D) 3. Sütün UHT ile sterilizasyonunda süt, 2-8 saniye 135-150°C arasında ısıtılır.
(Y) 4. Doğal gıdalar tatlandırıcı içerir.
(Y) 5. Tereyağı tere bitkisinin özünden elde edilir.
C. Aşağıdaki ifadelerde, verilen boşlukları kavramlardan uygun olanı ile doldurunuz.
- Cevap:
1. Monosodyum glutamat lezzet arttırıcı gıda katkı maddesidir.
2. Mayonezde emüglatör türü katkı maddesi kesinlikle bulunmalıdır.
3. Uzun ömürlü sütler, UHT tekniğiyle sterilize edilir.
4. Sıvı bitkisel yağların hidrojenlenmesiyle margarin elde edilir.
5. Yağlar rafinerizasyon işlemiyle renk, tat, koku özellikleri değiştirilerek yenilebilir hâle getirilir.
6. Yağlarda vinterizasyon işlemi yağın düşük sıcaklıkta donarak istenmeyen madde oluşturmaması için yapılır.
10. Sınıf Pasifik Yayınları Kimya Ders Kitabı Sayfa 209 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
