10. Sınıf Tarih Ders Kitabı İlke Yayınları 1. Ünite Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiye’si Sayfa 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 Anadolu’nun Türkleşme Süreci Etkinlik Soruları ve Cevapları
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Anadolu’nun Türkleşme Süreci Cevapları
Anadolu’nun Türkleşme Süreci
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 18 Cevabı
1. Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri Anadolu’da ne gibi sosyal ve kültürel değişiklikler meydana getirmiş olabilirler? Açıklayınız.
- Cevap: Malazgirt Savaşı’nın yaşanmasının ardından Anadolu, Türklerin yaşam alanı olmaya başlamıştır. Malazgirt Savaşı ile Anadolu Selçuklu Devleti, Türk topraklarına adım atmış ve Bizans’ın bu topraklar üzerindeki hakimiyetine son vermiştir. Türklerin, Anadolu’daki tarihi Oğuz Türklerinden olan Selçuklu Devleti’nin yaptığı bu fetihle başlamıştır. Çağrı Bey Anadolu’ya yaptığı keşifler sayesinde Anadolu topraklarını daha yakından tanıma olanağı bulmuştur.1048 yılında yaşanan Pasinler Savaşı da Malazgirt Savaşı öncesinde Anadolu üzerinde Bizans gücünün etkisinde azaltma yaratmayı başarmıştır. İlk Türk beylikleri, Anadolu kültürüne olan katkısı asla göz ardı edilemeyecek büyük topluluklardır. Anadolu topraklarında şuan hala görülebilen birçok tarihi eserin de sahibidirler. İlk Türk beylikleri Malazgirt Savaşı’nın ardından Anadolu’nun fethiyle görevlendirilen komutanlar tarafından kurulmuştur. Anadolu’nun Türkleşmesinde, Türk İslam kültür ve medeniyetinin yaygınlaşmasında büyük payı olan bu beylikler genellikle kurucularının isimleriyle anılmıştır.
2. Miryokefalon Savaşı ve bu savaşın Türk tarihi açısından önemi hakkında neler biliyorsunuz? Belirtiniz.
- Cevap: Anadolu’nun Türk yurdu olmasında tarih içinde birçok önemli savaş meydana gelmiştir. Bunlardan ilki 1040 yılında gerçekleşen Dandanakan Savaşıdır. Ardından 1071 yılında Bizans ile Türk orduları arasında Malazgirt Savaşı meydana gelerek Anadolu’nun kapıları Türklere açılmıştır. 1176 yılında gerçekleşen Miryokefalon Savaşı sonucunda Anadolu coğrafyası Türk yurdu haline gelmiştir. bu savaşla Anadolu’nun Türklere ait olduğu kanıtlanmıştır. Anadolu coğrafyasından Türklerin çıkarılamayacağı anlaşılmıştır. Türkler, Anadolu’yu yurt edinmiş ve bedel ödeyerek vatanlarını savunmaya başlamışlardır. Bin yıllık vetire böylece kesin olarak başlamıştır. Tarih boyunca da bu şekilde de devam etmiştir. En son Milli Mücadele de Anadolu’nun terk edilemez olduğu gözler önüne sermiştir.
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ CEVAPLARI
Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya yönelik fetih hareketleri hızlandı. Bunda Büyük Selçuklu Hükümdarı Alp Arslan’ın fethedilen bölgeyi fetheden komutana kılıç hakkı olarak vermesi de etkili oldu. Selçuklu komutanları kısa sürede Anadolu’nun önemli yerlerini ele geçirdi. Başlangıçta Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı olan komutan ve beyler, zamanla Büyük Selçuklu otoritesinin zayıflamasından faydalanarak bağımsız hareket etmeye başladılar.
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 19 Cevabı
Danişmendnâme
Anadolu’da Türk destanları zincirinin ikinci halkası Danişment Gazi (Görsel 1.5) Destanı’dır (Birincisi Battal Gazi Destanı).
Battal Gazi ve gaza arkadaşlarının şehit olmasıyla lidersiz kalan Malatya ileri gelenleri, bu konuda Battal Gazi’nin soyundan Danişment Gazi’ye müracaat ederler. Böylece Battal Gazi Destanı’nın âdeta devamı niteliğinde olan Danişment Gazi Destanı başlar. Battal Gazi’nin ölümü üzerine Hristiyanlar Anadolu’nun bir kısmına yeniden hâkim olurlar. Danişment Gazi bu toprakların bir bölümünü tekrar alır ve Müslüman Türklere vatan yapar.
Danişment Gazi Destanı’nda Türklerin Anadolu’yu yurt tutma çabaları ve kahramanlıkları anlatılır. Yine Orta ve Kuzey Anadolu’nun coğrafi durumuyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Destan XI-XV. yüzyıllar arasında Türklerin tarih, kültür ve coğrafyasıyla ilgili zengin bir birikime sahiptir.
Danişment Gazi’nin Türk İslam dünyasındaki önemi hakkında neler söyleyebilirsiniz? Belirtiniz.
- Cevap: Türklerin Anadolu’yu fethini anlatan destandır. Anadolu’da Türk büyükleri için 12. yüzyılda söylenmeye başlanan İslâmî-Türk Destanlarının 13. yüzyılda yazıya geçirilmiş bir örneğidir. Başta Battal Gazi soyundan olan Danişmend Ahmed Gazi olmak üzere Danişmendliler’in kahramanlıklarını, bunların Bizanslı, Haçlı ve Ermeniler’le olan savaşlarını anlatır. Bir bakıma Malatya’nın Arap emiri Ömer bin Übeydillahi’ Sülemî’ye ait efsanenin Türk Destanı üslûbuyla söylenmiş bir devamı gibidir.
Danişmendnâme ilk olarak Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un emriyle, yazıcılarından İbni Alâ tarafından derlendi. Aynı eser, 14. yüzyılda I. Murad’ın emriyle Tokat dizdârı Arif Ali tarafından 1361 yılında sade bir Türkçe ile on yedi bölüm halinde, araya manzum parçalar da ilâve edilerek yeniden yazıldı. Daha sonra “Gelibolulu Åli” eseri “Mirkadü’l-Cihâd” adı ile yeniden kaleme aldı.
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı
El-Cezeri
Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri sadece fetih ve imar faaliyetleriyle uğraşmamış, bilim ve teknik konusunda da önemli çalışmalar yapmışlardır. Bunun en güzel örneği Artuklular Dönemi’nde yaşamış olan El-Cezeri’dir. Aslen fizikçi olan El-Cezeri, 1153 yılında Cizre’de doğdu. El-Cezeri, yapmış olduğu bilimsel çalışmalarla; haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilminin kurucusu kabul edilir.
El-Cezeri, dişli çarklarla çalışan makineler, güneş, su ve fiili saati (Görsel 1.9) kendiliğinden akıp kesilen su fıskiyesi, mekanik müzik aletleri ve şifreli kilitler yaptı. Hatta onun, siber tekniğinin ve bilgisayarın ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilir.
El-Cezeri’nin bilimsel faaliyetleri hakkında neler söylenebilir? Açıklayınız.
- Cevap: Bu eserde münacaatlar, Allah’a sığınıp yardım dilekleri, Hızır aleyhisselamın görünüp yaraları iyileştirmesi, bazı Hıristiyanların rüyalarında Peygamber efendimizi görerek Müslüman olmaları, kimi Hıristiyan kızlarının mücahidlerle evlenmeleri gibi dini motifler yanında tarihi ve efsanevi unsurlar da çoktur. Eserin son bölümü bir son sözden ibarettir. Yazar burada dünyanın faniliğinden bahsederken dini ve ahlaki nasihatler verir. Danişmendname’de tarihi, masallaştıran ve pek çok vak’a için yanında tarihe ışık tutan parçalar da vardır. Eserde gazalara kimlerin hangi sıra ile katıldıkları belirtilmekte, özellikle başı açık, yalın ayak harb eden dervişlerin küffar ile yapılacak gazaya yürüyüşleri hakkında bilgi verilmektedir. Danişmendname’nin kahramanı olan Melik Danişmend Gazi, Battal Gaziye benzeyen bir kişi olup, bilgili, dindar ve usta bir kumandandır. Bir kılıç darbesiyle, düşman askerinin başını ve vücudunu oturduğu atın eğer kayışına kadar ikiye böler. Muharebe esnasında attığı naralarla koca bir orduyu dağıtır.
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 22 Cevabı
Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan Türk beyliklerinin siyasi, ekonomik ve kültürel faaliyetlerini aşağıda verilen örnekten hareketle yazınız.
- Cevap:
1. Anadolu’da İslamiyet’in yayılmasını sağladılar.
2. Haçlılara karşı mücadele ettiler.
3. Anadolu’nun ilk medresesi olan Yağıbasan Medresesi bu beylik tarafından yapıldı.
4. Anadolu topraklarını Haçlılara karşı korudular. İslam dininin koruyuculuğunu yaptılar.
5. Anadolu’nun hızlı bir şekilde Türkleşmesini sağladılar
TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ (1077-1308)
Yukarıdaki sözlerden hareketle Türklerin Anadolu’daki gayrimüslimlere yaklaşımları hakkında neler söyleyebilirsiniz? Belirtiniz.
- Cevap: Osmanlı İmparatorluğu himayesi altında bulunan gayrimüslimlere tanımış olduğu din ve vicdan hürriyeti açısından en çok hak tanımış olan devlettir. Osmanlının fethetmiş olduğu bölgelerdeki bazı mabetleri fetih sembolü olarak camiye çevirmesine karşın, gayrimüslimlere ait birçok mabede de dokunmamış ve gayrimüslimler için oraları tahsis etmişlerdir
Gayrimüslimlere tahsis edilmiş olan mabetlerin işleyişi, yönetimi, gelir ve giderlerinin kontrolü gayrimüslim din adamlarının kontrolüne bırakılmıştır. Bu kapsamda gayrimüslimler dini ibadetlerini yapmakta özgür bırakılmışlardır. Ayrıca Osmanlı Devleti’nde zorla Müslümanlaştırma yasaktı. Gayrimüslimler her türlü hukuki meselelerini kendi din alimlerinin nezaretinde çözmekteydiler. Ayrıca çocuklarının eğitimini de kendi diledikleri gibi gerçekleştiriyorlardı.
Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan gayrimüslimlerin sahip oldukları haklar Osmanlı Devleti tarafından koruma altına alınmıştı
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 23 Cevabı
Tarih şeridi 1.1’den hareketle Türkiye Selçuklu Devleti’nin siyasi ilişkilerde bulunabileceği devletleri tespit ediniz.
- Cevap:
➜ Bizans Devleti
➜ Haçlılar
➜ İlhanlı Devleti
➜ İranlılar
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 24 Cevabı
Malazgirt ve Miryokefalon Savaşlarının Anadolu’daki Türk tarihine katkıları neler olmuştur? Belirtiniz.
- Cevap: Anadolu tarihinde birçok savaş tarihin akışını değiştirmiştir. Bunlardan birçokları Türkler ve Bizanslar arasında geçmiştir. Malazgirt Savaşı ve Miryokefalon Savaşı en önemli savaşlardan olmuştur. Bu savaşları kazanan Türkler Anadolu’da hakimiyet oluşturmuşlardır.
1071 yılında Malazgirt Savaşı Türklere, Bizanslara karşı kazanılan zafer sonucunda Anadolu’nun kapılarını açmıştır. 1176 yılında gerçekleşen Miryokefalon Savaşı’nda Türkler Bizanslara karşı zafer kazanınca Anadolu Türklerin yurdu haline gelmiştir. Türklerin kazandığı savaşlar, Anadolu üzerinde Türklerin hakim olmasında ve Anadolu’nun Türk yurdu olmasında kesin bir sonuç kazanılması anlamına gelmiştir. Anadolu bin yıllık bir Türk coğrafyası olarak daima barış yurdu olmuştur.
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 25 Cevabı
1. Türk İslam tarihinde devlet kuran Oğuz boylarından hangilerini biliyorsunuz? Belirtiniz.
- Cevap:
Bozoklar
A- Gün Han Oğulları
1- Kayı
2- Bayat
3- Alkaravlı
4- Karaivli
B- Ay Han Oğulları
5- Yazır
6- Döger
7- Dodurga
8- Yaparlı
C- Yıldız Han Oğulları
9- Avşar
10- Kızık
11- Beg-Dili
12- Karkın
Üç Oklar
Ç- Gök Han Oğulları
13- Bayındır
14- Beçene
15- Çavuldur
16- Çebni
D- Dağ Han Oğulları
17- Salur
18- Eymür
19- Ala-Yuntlı
20- Üregir
E- Deniz Han Oğulları
21- Yiğdir
22- Bügdüz
23- Yıva
24- Kınık
2. Çevrenizde Türkiye Selçuklu Devleti’nden kalan eserler (medrese, kümbet, darüşşifa vb.) var mı? Bu eserler ve özellikleri hakkındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
- Cevap: Anadolu Selçuklu Camileri Konya Alâeddin Camii – 1155-1219 Niğde Alâeddin Camii – 1223 Malatya Ulu Camii – 1224 Sivas Ulu Camii Konya, Sahip Ata Camii Afyon Ulu Camii – Ağaç direklidir. Sivrihisar Ulu Camii – Ağaç direklidir
Beylikler Dönemi Camiileri Manisa Ulu Camii Antalya Yivli Minare Camii Aksaray Ulu Camii Niğde Sungur Bey Camii Kütahya Kurşunlu Camii Kütahya Hisarbey Camii
Külliyeler (Cami Merkezli Kompleks Yapılar)
Mengücekliler
• Divriği Külliyesi (ilk külliye)
Anadolu Selçuklu Devleti
• Kayseri Hunad Hatun Külliyesi
• Kayseri Hacı Kılıç Külliyesi
• Konya Sahip Ata Külliyesi
Medreseler
Danişmentliler
• Tokat Yağıbasan Medresesi (ilk)
Artuklular
• Diyarbakır Mesudiye Medresesi
• Mardin Hatuniye Medresesi
10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
