10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Gün Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62 Dış Kuvvetler Etkinlik Soruları ve Cevapları
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Dış Kuvvetler Cevapları
Dış Kuvvetler
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 47 Cevabı
1. Akarsu vadisi, plato ve ovanın nasıl oluştuğunu araştırarak elde ettiğiniz verileri sınıfta paylaşınız.
- Cevap: Akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan, uzun çukurluklardır. Akarsuların aşındırma gücüne, zeminin yapısına ve aşınım süresine bağlı olarak çeşitli vadiler oluşur.
2. Karstik şekiller ile rüzgâr ve buzulların oluşturduğu yer şekillerinin nerelerde oluştuğunu araştırınız. Öğrendiklerinizi defterinize yazınız.
- Cevap: Kalker, jips, kaya tuzu ve tebeşir gibi suda kolay çözünen kayaçların olduğu yerlerde karstik şekiller oluşur. Kalıcı karların üst üste birikerek buzullara dönüşür. Buzullar genellikle yüksek dağlarda ve kutup çevrelerinde bulunur. Buzulların oluşturduğu şekillere ise önceden buzul altında olup günümüzde buzulların erimiş olduğu İskandinav Yarımadası ve Kanada gibi bölgelerde rastlanır. Bitki örtüsünün cılız, yağışın az, toprağın kuru ve taneli olduğu rüzgarın kolayca sürükleyebileceği ufak materyallerin bulunduğu kurak çöllerde ve yarı kurak bölgelerde rüzgarların oluşturduğu yer şekillerine rastlanır.
3. Genel Ağdan falez, lagün ve tombolo ile ilgili görseller bularak bunları sınıf panosunda sergiledikten sonra ürün dosyanızda saklayınız. (Görselleri telif hakkı olmayan, herkesin paylaşımına ve kullanımına açık sitelerden almaya özen gösteriniz.).
- Cevap: Bu görselleri sizlerin hazırlaması gerekmektedir.
Yeryüzündeki kabartılar ve çukurluklar sabit midir, değişken midir? Değişiyorsa bu değişiklik nasıl gerçekleşiyor?
- Cevap: Örneğin deprem gibi doğal afetlerden dolayı yeryüzünde değişmelere yol açar ve çukurluklar değişir.
AKARSULARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
Belirli bir yatak boyunca akan sulara akarsu denir. Yağışlarla akışa geçen sulardan bir kısmı ise yüzeysel akar. Gerek yüzeysel gerek belirli bir yatak boyunca akan suların oluşturduğu yer şekilleri aşındırma ve biriktirme şekilleri olmak üzere iki gruba ayrılır.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 51 Cevabı
Akarsuların aşındırma ve biriktirme şekillerini gösteren yandaki kavram haritasını örneğe uygun olarak tamamlayınız.
- Cevap:
➜ Çentik (Kertik)Vadi
➜ Boğaz (Yarma) Vadi
➜ Kanyon Vadi
➜ Geniş Tabanlı (Tabanlı ) Vadi
➜ Platolar
➜ Peri Bacaları
➜ Kırgı Bayırı
➜ Dev Kazanı
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 52 Cevabı
KARSTİK ŞEKİLLER
Kalker, jips, kaya tuzu ve tebeşir gibi suda kolay çözünen kayaçların yaygın olduğu yerlere karstik yöre denir. Bu kayaçların çözünmesiyle oluşan şekiller ise karstik şekiller olarak adlandırılır.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 53 Cevabı
Aşağıdaki sözcükleri uygun yerlere yazarak şemayı tamamlayınız.
- Cevap:
Traverten sudaki kalsiyum karbonatın üst üste birikmesiyle oluşur.
Sarkıt-Dikitin mağara tavanlarında birikmesiyle oluşur.
Sütun birleşmesiyle oluşur.
… in en küçüğüdür.
Dolin çözünmeyle oluşan tava biçimindeki çanaklardır.
… in birleşmesiyle oluşur.
Lapya in yer altında oluşan boşluklarıdır.
Obruk yer altı mağaralarının tavanlarının çökmesiyle oluşur.
… mağara tabanlarında birikmesiyle oluşur.
Uvala dolinlerin birleşmesiyle oluşur.
Çevrenizde dış kuvvetlerin biçimlendirdiği bir yer şeklinin bulunduğu yere gezi düzenleyiniz. Bu yer şeklinin nasıl oluştuğuyla ilgili bilgi edininiz. Gözlemlerinizi ve elde ettiğiniz bilgileri görsellerle destekleyerek bir rapora dönüştürünüz. Raporunuzu sınıfta sergileyiniz.
- Cevap:
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 54 Cevabı
BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
Bazı yerlerde sıcaklık sürekli 0 °C’un altında olduğundan yağışlar kar şeklinde gerçekleşir. Karlar erimediğinden üst üste birikir. Yıl boyunca erimeyen karlara kalıcı ya da toktağan kar denir. Kalıcı kar sınırı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe deniz seviyesine yaklaşır. Örneğin Ekvator’da kalıcı kar sınırı 5000 metre iken bu sınır, kutuplarda deniz seviyesindedir. Kalıcı kar sınırını etkileyen etmenlerden biri de bakı durumudur. Bakı durumunda olan yamaçlardaki kalıcı kar sınırı diğer yamaçlara göre daha yüksektedir. Kalıcı karlar üst üste birikerek zamanla buzullara dönüşür. Buna göre buzulların oluşumu iklime bağlıdır. Bu nedenle buzullara yüksek dağlarda ve kutup çevrelerinde rastlanır. Buzulların oluşturduğu şekillere ise önceden buzul altında olduğu hâlde günümüzde buzulların erimiş olduğu yerlerde rastlanır. Örneğin İskandinav Yarımadası ve Kanada buzul şekillerinin en çok olduğu yerlerdendir.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 55 Cevabı
Buzulların oluşturduğu aşındırma ve biriktirme şekillerini oklar çizerek örneğe uygun
olarak eşleştiriniz.
- Cevap:
➜ Moren(Buzul aşındırma şeklidir.)
➜ Buzul vadisi(Buzul biriktirme şeklidir.)
➜ Sirk çanağı(Buzul aşındırma şeklidir.)
➜ Hörgüçkaya(Buzul aşındırma şeklidir.)
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 56 Cevabı
RÜZGÂRLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
Yeryüzündeki bazı bölgelerde bitki örtüsü yoktur ya da cılızdır. Yağışın az, toprağın kuru ve taneli olması da bu bölgeleri diğer yerlerden ayırır. Bu bölgelerde ufalanmış materyaller, rüzgâr tarafından kolayca sürüklenir ya da uçurularak taşınabilir. Çöller, bu tür bölgelerin başında gelmektedir. Bu nedenle kurak bölgelerde yer şekillerini biçimlendiren en önemli dış güç rüzgârdır. Ayrıca yarı kurak bölgelerde de rüzgârların oluşturduğu şekillere rastlanabilir.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 57 Cevabı
KIYILARDA OLUŞAN YER ŞEKİLLERİ
Kıyılardan bazılarında yüksek uçurumlar yer alırken bazı kıyılarda ise geniş kumsallar bulunmaktadır. Kıyılardaki bu şekillerin oluşumuna etki eden etmenler iç ve dış kuvvetlerdir. Kıyının ilk şeklini iç kuvvetler oluşturur. Kıyıları dış kuvvetler değiştirir, biçimlendirir. Bu olaylar gerçekleşirken iç kuvvetler yeniden etkili olabilir. Rüzgârlar, kıyıda kumul oluşumuna etki eder. Akarsular, kıyılarda delta veya haliç oluşumuna neden olur. Buzullar ise yüksek enlemlerde kıyı biçimlenmesine katkıda bulunur.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 59 Cevabı
Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
- Cevap:
1. Rüzgârın kayaların alt kısımlarını daha çok aşındırmasıyla oluşan şekil. (Mantarkaya)
2. Kıyı oklarının açıklardaki bir adayı kıyıya bağlamasıyla oluşan yarımada. (Tombolo)
3. Sert ve yumuşak tabakaların yan yana sıralandığı yerlerde, rüzgâr aşındırmasıyla oluşan girintili ve çıkıntılı yüzeyler.(Yardang)
4. Rüzgâr biriktirmesiyle oluşan hilal biçimindeki kumullar. (Barkan)
5. Rüzgâr aşındırmasıyla oluşan kuş yuvası gibi oyuklar. (Tafoni)
6. Dalga aşındırmasıyla oluşan dik yüzeyler. (Falez)
7. Kıyı oklarının bir koyun önünü kapatmasıyla oluşan göl. (Lagün)
8. Dalga ve akıntıların biriktirmesiyle oluşan bir ucu karaya bağlı yığınaklar. (Kıyıoku)
YER ŞEKİLLERİNİN DİĞER OLUŞUM SÜREÇLERİ
Toprak örtüsünün, ayrışmış materyallerin ve kayaların eğim doğrultusunda yer değiştirmesine heyelan denir. Heyelan olayının gerçekleşmesi için bazı koşullar gerekir. Bu koşullar fazla eğim, tabakaların suya doygun hâle gelmesi, üstte geçirimli, altta geçirimsiz tabakaların bulunması ve tabakaların eğim doğrultusunda uzanmasıdır.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 60 Cevabı
KIYI TİPLERİ
Kıyı tipleri genel olarak alçak ve yüksek kıyılar olmak üzere ikiye ayrılır. Alçak kıyıların gerisinde genellikle kıyı ovaları ve deltalar uzanır. Yüksek kıyıların gerisinde ise tepeler, dağlar ve platolar yer alır. Farklı kıyı tiplerinin oluşmasında etkili olan başlıca etmenler deniz seviyesinin değişmesi, yer kabuğundaki çökmeler, yeryüzü şekilleri, akarsular, buzullar, dalgalar, akıntılar ve gelgittir. Buzul dönemlerinde deniz seviyesinde meydana gelen ve 100 metreyi bulan çekilmeler, buzul arası dönemlerde ise deniz seviyesinin yükselmesi, kıyıların biçimlenmesini önemli ölçüde etkilemiştir. Yer kabuğu hareketleri sonucu, yer kabuğundaki çökmeler de kıyı biçimlenmesinde etkili olan etmenlerdendir.
10. Sınıf Gün Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 62 Cevabı
Aşağıdaki kıyı özellikleri ile kıyı tiplerini örneğe uygun olarak eşleştiriniz.
- Cevap:
➜ Girintisi ve çıkıntısı azdır. (Boyuna)
➜ Girintisi ve çıkıntısı çoktur. (Enine)
➜ Yüksek enlemlerde görülür. (Fiyort, Skyer)
➜ Oluşumunda canlı kalıntıları etkili olmaktadır. (Mercanlı)
➜ Kıyıya paralel uzunan dağların çökmesiyle oluşur. (Dalmaçya)
➜ Akarsu vadilerinin deniz altında kalmasıyla oluşur. (Ria)
“10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62 Cevabı” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.